16 december 2005 door Niels van de Griend
Notaris Niels legt uit hoe je fiscaal gunstig kunt schenken.
Zo tegen het einde van 2005, na al mijn juridische beschouwingen over erfrecht, voogdijschap en naamswijziging, leek het mij goed om iets vrolijker af te sluiten en wel met de schenking.
Iedereen is blij met een schenking: de schenker, omdat het doorgaans leuk is om iets aan iemand te geven. De begunstigde (niet te verwarren met de beschonkene), want die krijgt zomaar een extraatje. En natuurlijk de fiscus, want die kan misschien wel wat schenkingsbelasting heffen.
Kortom, niets dan warme gevoelens in een guur seizoen. Of is het toch niet alleen maar zonneschijn en happy thoughts? We zullen het zien.
Op 1 januari 2003 is niet alleen het erfrecht aangepast maar ook het schenkingsrecht. Een belangrijke wijziging was dat voor veel schenkingen geen notariële akte meer nodig is.
Er blijven echter uitzonderingen. Onder andere: de befaamde 'schenking op papier', waarbij de ontvanger geen geld of goederen in handen krijgt, maar alleen een vordering daarop (uiteindelijk bedoeld om de successiebelasting bij overlijden te verminderen).
Om zo'n soort schenking de gewenste fiscale uitwerking te laten hebben, moet één en ander vastgelegd worden in een notariële akte. Ook voor de schenking van onroerend goed en voor fiscaal aftrekbare schenkingen van lijfrenten aan goede doelen is een notaris nodig (en trouwens ook niet zo erg).
Schenkingen zijn grofweg te verdelen in feitelijke schenkingen en papieren schenkingen. De feitelijke schenking is eigenlijk de leukste en de meest aansprekende. Sinterklaas en de Kerstman ineen. Want bij de feitelijke schenking gaat er daadwerkelijk vermogen van de één over op de ander. "Alsjeblieft, hier heb je 4000 euro" (of zo), "doe er maar iets leuks mee".
Die tussenvoeging "(of zo)" staat er natuurlijk niet voor niets. Het hangt immers van het bedrag af of iemand daadwerkelijk alleen maar leuke dingen kan doen met al dat geld, of dat er ook nog schenkingsbelasting over betaald moet worden. Elk jaar bepaalt de overheid hoe hoog de vrijgestelde bedragen zijn.
Ik hoor wel eens – in de wandelgangen – dat schenkingen leuk zijn, zolang de fiscus er maar geen graantje van meepikt. Voor de fiscus hoef je echter niet bang te zijn, zolang je maar binnen de vrijstellingen blijft. De hoogte van de vrijstelling is (onder meer) afhankelijk van de relatie tussen de schenker en de begiftigde. Zo kunnen ouders hun kinderen bijvoorbeeld hogere belastingvrije bedragen toestoppen dan grootouders.
Vraag dus eerst goed na wat de vrijstellingen zijn, voordat je aan de slag gaat met schenken.
Let op: ouders blijven altijd ouders, ook al zijn ze gescheiden. Het vrijgestelde bedrag voor schenkingen van ouders aan kinderen (max. EUR 4.303,- per kind in 2005) geldt dus altijd, ook al zijn de ouders gescheiden. Hetzelfde geldt vanzelfsprekend voor al of niet gescheiden grootouders (max. EUR 2.582,- per kleinkind per 2 jaar, bedrag 2005).
De schenking op papier is bedoeld om ervoor te zorgen dat de fiscus nog verder op afstand komt. In feite komt het erop neer dat er een schuld gecreëerd wordt (meestal van de ouders aan hun kinderen) die uiteindelijk de successiebelasting moet drukken als de ouders overlijden.
Het systeem is als volgt: enerzijds schenken de ouders aan de kinderen (doorgaans binnen de vrijstellingen) en anderzijds lenen de kinderen datgene wat zojuist geschonken is weer terug aan de ouders. Feitelijk gebeurt er dus heel weinig, omdat er geen geld of goederen van de ene persoon naar de andere verhuizen.
Klinkt allemaal leuk, maar zoals zo vaak is er een hele dikke vette maar. De ouders moeten namelijk wel rente betalen aan hun kinderen. Gebeurt dat niet, dan kan de schuld niet in mindering worden gebracht voor de berekening van de successiebelasting.
Eenmaal geschonken en teruggeleend (ook al was het maar éénmalig) betekent ook dat er door de ouders levenslang rente betaald moet worden aan de kinderen. Een weg terug is er eigenlijk niet (tenzij de schenking herroepelijk is). Dus: bezint eer ge begint!
In dezelfde wandelgangen hoor ik wel eens dat ouders wel de rente (over een papieren schenking) betalen, maar dat ze dat geld dan meteen weer terug laten storten door de kinderen. Erg onverstandig! De kans is groot dat de fiscus concludeert dat er helemaal geen rente is betaald, met alle gevolgen vandien (waaronder het belasten van de rente als schenking).
Maar er is meer. De geldlening is een schuld van de ouders, dus een aftrekpost voor hun vermogen in Box III. Voor de kinderen is de vordering die daar tegenover staat juist belast als vermogen in Box III (dat is dus niet zo leuk). De rente die de kinderen van de ouders ontvangen, is echter belastingvrij. Dat kan heel interessant zijn en reden genoeg om de rente daadwerkelijk wél te betalen aan de kinderen. Dan hebben de kinderen er tenminste ook nog wat aan. Eigenlijk dus een ideale wijze van vermogensoverdracht zonder dat er belasting betaald hoeft te worden (wegens de overdracht).
Zo zie je maar weer: leuke zaken kunnen alleen maar leuk blijven als je weet waar je aan begint en als je niet te veel zelf gaat experimenteren.
