31 oktober 2019
Home-Start ondersteunt ouders die tegen problemen aanlopen bij de opvoeding van hun kinderen. En dit is hard nodig.
Het aantal gezinnen dat een beroep doet op de opvoedondersteuning van Home-Start is de afgelopen tien jaar verdubbeld. Belangrijke thema’s die een rol spelen bij ouders zijn eenzaamheid en overbelasting. Iedere ouder kan zich aanmelden bij Home-Start, al vanaf de 28e zwangerschapsweek. De organisatie werkt met vrijwilligers die getraind worden om gezinnen te ondersteunen.
Dit jaar bestaan ze 25 jaar. Tijd om eens meer te horen over deze onmisbare organisatie.
Home-Start is er voor alle ouders met opgroeiende kinderen in Nederland die behoefte hebben aan steun. Welke leeftijd de kinderen moeten hebben om in aanmerking te komen voor een Home-Start vrijwilliger is verschillend. In iedere gemeente worden gezinnen met het jongste kind tot 7 jaar ondersteund. Sinds dit jaar hebben gemeentes ook de mogelijkheid om een Home-Start vrijwilliger in een gezin met het jongste kind tot 18 jaar in te zetten.
De meest voorkomende problemen binnen gezinnen die aankloppen bij Home-Start zijn eenzaamheid, een klein netwerk, opvoedvragen en praktische problemen.
Een vrijwilliger van Home-Start helpt een gezin in een klein dorp. “Het gezin bestaat uit de vader, moeder en hun drie kinderen (7, 4 en 1). Het oudste kind heeft een licht verstandelijke beperking en gaat naar het speciaal onderwijs. Vader heeft een eigen bedrijf en is veel weg. Moeder ervaart veel stress, ze vindt dat ze onvoldoende aandacht aan de jongste kinderen kan geven en heeft geen tijd voor haarzelf,” vertelt de vrijwilliger.
Ook een jonge Eritrese moeder (20) vindt steun bij de organisatie tijdens de zwangerschap van haar jongste. Ze woont samen met haar tweeling(3) en dochter (1) in een flat. Ze mist haar moeder en moet haar kinderen opvoeden in een nieuw land met een nieuwe cultuur. Ook heeft ze financiële problemen. De vrijwilliger van Home-Start heeft zelf ook een tweeling. Ze herkende (gedeeltelijk) de problemen van deze jonge moeder. Ze kon haar helpen met het leren van de taal en ze hielp haar om alles op orde te krijgen voordat de jongste werd geboren. Ze gingen samen naar buiten en de vrijwilliger gaf opvoedtips. Nu gaan de kinderen naar de opvang, doet moeder een mbo-opleiding en is bezig hier een nieuw leven op te bouwen. Door de vrijwilliger is ook gezorgd dat er hulp werd ingezet bij de financiën. De vrijwilliger heeft dit gezin ongeveer anderhalf jaar ondersteund.
Veel ouders ervaren opvoeden tegenwoordig als een zware taak, ziet ook Gerda Groen, projectleider a.i. bij Home-Start. “We zien vaak dat het vooral te maken heeft met een gebrek aan sociale steun, geen netwerk. Geen luisterend oor. Opvoeden kun je niet alleen, hiervoor is een hele gemeenschap nodig. Door de individualisering zijn we dit wat kwijtgeraakt. Ook is er schaamte bij ouders om over problemen te praten. Het lijkt bij andere gezinnen vaak heel mooi, hierdoor durven ouders hun eigen onmacht soms niet te uiten. Doordat er niet of weinig gesproken wordt over de problemen, stapelen die zich op en ervaart de ouder meer stress. Ouders die hun kind(eren) moeten opvoeden in een nieuw land ervaren hierbij ook nog taal- en cultuurproblemen en het gemis van alles wat ze hebben moeten achterlaten.”
De Home-Start vrijwilliger komt elke week een aantal uren bij het gezin thuis. Voor de ouder is dit een moment om van zich af te kunnen praten. Als je de dagen moeizaam vindt gaan, kan een luisterend oor van een andere volwassene al veel ontlading geven. De vrijwilliger past zich aan de behoeftes van de ouder aan. Ze praten over opvoeden, hoe het met de kinderen gaat, gaan samen naar buiten of de vrijwilliger ontlast de moeder door even het kind voor te lezen of een spelletje te doen. “Het doel van de ondersteuning is om de druk van de ketel te halen, rust en ruimte te creëren waardoor er oplossingen in zicht kunnen komen. Een sociaal netwerk helpt stress op te vangen. De Home-Start vrijwilliger is een tijdelijke uitbreiding van het sociale netwerk. Meer sociale steun helpt ouders om hun stressniveau te verlagen,” vertelt Gerda Groen.
Diverse onderzoeken naar Home-Start laten zien dat:
Als gemeenschap zijn we verantwoordelijk voor het veilig opgroeien van onze kinderen. Ouders kunnen het niet alleen, ook de omgeving heeft invloed op de ontwikkeling van een kind. Bij de start van het 25-jarig jubileum van Home-Start zei hoogleraar Micha de Winter het als volgt: “Ouders hebben de primaire taak, maar als kinderen opgroeien in een sterk sociaal netwerk van buren, familie, vrijwilligers, komen problemen in opvoedingsvraagstukken veel minder vaak voor. Problemen komen meer voor als mensen met de rug naar elkaar toe staan. Opvoeden heeft een maatschappelijke functie. Opvoeding lijkt een privé-project terwijl in opvoeding en ontwikkeling juist de kwaliteit van relaties tussen de diverse opvoeders een essentiële rol speelt. In de prestatiemaatschappij hebben kinderen gemeenschappen nodig, ofwel pedagogische coalities. Coalities ondersteunen het ouderschap en zijn een remedie tegen isolement, eenzaamheid, overbelasting. Peuterspeelzaal, kinderdagverblijf, school, vrijwilligers en de buurt zijn daarin van belang. Het versterken van sociale netwerken van gezinnen werkt preventief en Home-Start is zo’n programma dat hierin een rol kan vervullen.”
Anneke komt wekelijks bij het gezin en ze luistert vooral veel naar Betty. Die vindt het heel fijn dat ze haar verhaal kwijt kan en dat Anneke haar laat zien dat ze het heel goed doet als moeder. Ook de eigen ervaringen die Anneke inbrengt, helpen haar als moeder om het pubergedrag van haar zoon Lars beter te begrijpen. “Ik begrijp dat je het soms lastig vindt dat je zoon al meer zijn eigen gang gaat”, koppelt Anneke terug, “ik herken het ook van mijn eigen kinderen toen zij zo oud waren. Het heeft mij geholpen dat ik van andere ouders hoorde dat het bij de leeftijd past.” Door de gesprekken die Betty voert met vrijwilligster Anneke, nemen haar zorgen wat af. Ze heeft ook weer tijd en ruimte om af en toe iets leuks te doen met haar middelste kind Merel die nu twaalf jaar is.
Vrijwilligers zijn van alle leeftijden en hebben zelf ervaring met opvoeden. Ze hebben eigen kinderen/stiefkinderen, werken in het onderwijs, de kinderopvang etc. Ze weten uit eigen ervaring dat opvoeden niet altijd even makkelijk is. Alle vrijwilligers worden voorbereid door een training en worden begeleid door Home-Start coördinatoren.
Wil jij meer weten over Home Start? Op hun website vind je de gemeenten die het Home-Start programma aanbieden. Ook kun je er meer ervaringsverhalen lezen.
