7 juni 2000 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Kleine kinderen friemelen graag aan vrouwenborsten. Niet de arm, hand of wang van de moeder wordt met overgave verkend en geaaid, maar de borsten. De moeder van Joppe vindt het gedrag van haar driejarige zoontje storend en obsessief. Iemand anders spreekt van een fixatie. Moeders praten er niet snel over. Het is ook gemakkelijker om te vertellen dat je kind zijn eerste melktand kwijt is, dan dat hij op vijfjarige leeftijd regelmatig zijn hand onder je trui steekt.
Anne vraagt op het Forum van Ouders Online hoe andere moeders ermee omgaan: "Eigenlijk vind ik het wel normaal: zijn vader houdt er ook van", grapt ze. "Maar aan de andere kant vind ik ook dat ik hem iets moet leren. Namelijk dat je niet zomaar iemands borsten kunt aanraken alleen omdat jij daar zin in hebt." Ze voegt eraan toe dat ze het zelf overigens niet 'lekker' vindt, maar wel heel vertederend.
Natalia en Jeanette herkennen het. Hun kinderen vinden het net zo heerlijk. Vooral als ze moe zijn of als er al lichamelijk contact is. Jeanette: "Ze komt op schoot of wil opgetild en stopt dan haar hand door mijn kraag naar binnen en houdt dan gewoon mijn borst vast. Soms vraag ik: 'zitten ze er nog?' en dan antwoordt ze: 'warm'. De tweelingpeuters van Natalia mogen thuis gewoon hun gang gaan. Het jongetje heeft er meer behoefte aan dan zijn evenoude zusje, en hij heeft bovendien iets met de zachte buik van zijn moeder: "Hij legt vaak zijn hoofd op mijn buik, gaat die dan aaien en zegt honingzoet: 'aai mama buikie'."
Is het normaal gedrag? Sanderijn van der Doef, kinderseksuologe bij de Rutgers Stichting in Utrecht, legt uit: "Kinderen van een jaar of 2,5 krijgen een grote belangstelling voor juist die delen van het lichaam die onder de kleren verstopt zitten. Ze zijn niet alleen gefascineerd door hun eigen geslachtsdelen, maar ook door die van anderen. Tegelijkertijd ontdekken ze ook dan al hun eerste seksuele gevoelens. Dat geldt zowel voor jongetjes als voor meisjes. Voor beide roept het aanraken van de moederborst iets speciaals op. De borsten zijn zachter en warmer dan een hand of een wang en de associatie met gevoelens van troost en veiligheid tijdens de borstvoeding speelt ongetwijfeld ook een rol."
"Vaak is je moeder de eerste persoon in je leven bij wie je erotische gevoelens ervaart", stelt Van der Doef. "Moeders zijn lange tijd ook heel lichamelijk met hun kinderen en die kinderen genieten daar natuurlijk van. Lekker bloot in bed, samen huid-tegen-huid voelen en knuffelen. Het duurt jaren voordat een kind begint te beseffen dat zoiets aan bepaalde regels gebonden is. Dat het in onze cultuur niet zomaar altijd kan. Pas tegen de tijd dat onze sociale normen beginnen te dagen -- het kind is dan zeven of acht -- is het afgelopen. Dan hoeven ze niet meer zo nodig aan borsten te voelen. Sommige jongetjes gaan er langer mee door. Maar als ze acht of negen zijn, vindt de moeder het meestal zelf niet meer gepast. Bij meisjes dooft dit gedrag eerder uit. Ik vermoed dat moeders er bij meisjes toch anders op reageren dan bij jongens. Sneller afwijzend."
Op het Forum wijst Nienke erop dat je een kleuter van vijf al heel goed kunt uitleggen dat sommige delen van je lichaam privé zijn en dat je daar dus niet zomaar aan mag zitten: "Een ander mag toch ook niet zomaar aan ZIJN piemel zitten, toch? Als je er zelf totaal geen probleem mee hebt, kun je hem misschien leren dat het wel mag in de gezinssituatie, maar niet daarbuiten -- 'God begrijpt het wel, maar de buren niet'."
Om te kunnen reageren op het handtastelijke gedrag van je kind, moet je dus eerst bedenken wat je ervan vindt. Wat mag je ervan vinden? Van der Doef: "Geniet ervan. Er is niets mis mee. Maar als moeder moet je wel je eigen grens respecteren. Je hoeft niets goed te vinden wat je zelf -- om welke reden dan ook -- onprettig vindt. Een kind voelt trouwens heel goed als jij er moeite mee hebt. Dat maakt het ook zo spannend om het gehele seksuele terrein bewust verder te verkennen. Om 'vieze woorden' te zeggen, om zich plotseling uit te kleden als er vreemden bij zijn. Een kind vindt het reuze interessant om te zien hoe volwassenen hierop reageren. Als ouders heftig of bestraffend reageren, kan het een machtsmiddel worden. Een vijfjarige die ook in de borsten van de buurvrouw gaat knijpen, is waarschijnlijk op een negatieve manier bezig om aandacht te vragen. Meestal gaat de lol er vanzelf af en verdwijnt dat gedrag, maar bij sommigen gaat het helaas nooit over."
