24 september 2004 door Niels van de Griend
Notaris Niels geeft nog drie redenen (7,8,9) waarom een testament zinvol en nuttig kan zijn.
In het voorgaande heb ik zes redenen gegeven waarom je een testament zou kunnen opstellen. In deze aflevering behandel ik reden 7, 8 en 9.
Wat gebeurt er als er sprake is van overlijden gedurende een echtscheidings-procedure? Zolang je niet gescheiden bent, ben je gehuwd, en zal de langstlevende op grond van de wet (en/of een eventueel testament) enig eigenaar van de nalatenschap worden.
Ik kan me goed voorstellen dat de oorspronkelijke wens om alles aan je toekomstige ex te laten toekomen, als sneeuw voor de zon verdwenen zodra je in scheiding komt te liggen.
Het zou in dat geval wel eens zo kunnen zijn dat eigenlijk alles direct naar de kinderen zou moeten gaan, of misschien naar een andere persoon (of personen) wanneer er geen kinderen zijn.
In het testament kan dit allemaal worden vastgelegd. De langstlevende houdt bij onterving – want daar hebben we het over – weliswaar bepaalde wettelijke rechten, maar daar is weinig aan te doen.
Na echtscheiding kan het ook verstandig zijn om een testament op te stellen, of het bestaande testament te wijzigen. De kans bestaat namelijk dat door het overlijden van de kinderen, na het overlijden van een ouder, de goederen van deze overleden ouder voor een gedeelte of zelfs geheel aan de ex ten goede komen. Tenslotte is de ex 'ouder', en daarmee wettelijk erfgenaam van het betreffend kind als dat kind geen eigen kinderen heeft (kleinkinderen dus) of niet gehuwd is.
Om dit te voorkomen wordt in de notariële praktijk het systeem van de zogenoemde twee-traps making gebruikt. Via de twee-traps making leg je vast wat er met jouw nalatenschap gebeurt als jouw erfgenaam na jou komt te overlijden.
Voorts wordt meestal bepaald dat de ex niet het wettelijk vruchtgenot zal hebben over het door jouw (minderjarige) kinderen van jou geërfde vermogen.
In een anti-schoonzoon/dochter clausule wordt vastgelegd dat de erfenis alleen bestemd is voor de eigen erfgenamen en niet voor hun partners.
De clausule kan nog wat meer gedetailleerd worden door te bepalen dat hij alleen van toepassing is wanneer het huwelijk van de erfgenaam eindigt door echtscheiding. Eindigt het huwelijk van een erfgenaam door overlijden, dan kan onder omstandigheden de clausule buiten werking worden gesteld. Deze detaillering dient vooral een fiscaal doel (in verband met de successiebelasting).
Deze klassieker in het testament is als een airbag in een nieuwe auto: hij zit er tegenwoordig vrijwel standaard in.
Wie is eigenlijk de erfgenaam als het hele gezin tegelijk komt te overlijden, bijvoorbeeld tijdens de vakantie? Of nog verdergaand: wie is de erfgenaam als iedereen overlijdt op één ouder na?
Als het hele gezin tegelijk overlijdt, bepaalt de wet dat het totale vermogen van beide ouders verdeeld wordt tussen de beide families van de ouders (ouders, broers en zussen). Als je liever hebt dat in dat geval jouw nalatenschap aan bijvoorbeeld een goede vriend of vriendin, één broer, een goed doel of een combinatie daarvan ten goede komt, dan kan dat in een testament worden vastgelegd.
Als iedereen overlijdt behalve één ouder, wordt het helemaal spannend, vooral als die ouder relatief kort na de andere gezinsleden komt te overlijden. Zoiets is bepaald niet ondenkbaar bij auto-ongelukken.
In dit geval komt het totale vermogen ten goede aan de familie van de langstlevende. De familie van de eerst-overleden ouder zit er dan helemaal naast. Als je dat sneu vindt, dan is er een testament nodig om (ook) hen weer in de nalatenschap te betrekken. Daarmee kan dan geprobeerd worden de situatie van gelijk overlijden en (vlak) na elkaar overlijden in effect hetzelfde uit te laten komen. Dat de fiscus zich in de handen zal wrijven bij dit soort erfstellingen is even een ander probleem.
We zijn al een aardig eind op weg, maar de bron is nog lang niet opgedroogd. Volgende keer weer verder.
