30 augustus 2021
Eenkennigheid baby: zo ga je er het best mee om
Toen je baby net geboren was, kon je hem of haar zonder problemen in de armen van een ander leggen. Hij sliep wel door. Maar ineens, misschien wel van de een op de andere dag, laat je baby luidkeels van zich horen zodra een ‘vreemde’ hem wilt oppakken. Van allemansvriend naar eenkennigheid: het gebeurt bij elke baby. Wat houdt eenkennigheid bij een baby in, wanneer begint de eenkennigheid en hoe kun je hier als ouder mee omgaan?
Wat is eenkennigheid bij een baby?
Eenkennigheid bij een baby houdt in dat je baby eigenlijk alleen maar tevreden is bij papa of mama (of andere belangrijke verzorgers). Van anderen wil hij niets weten. Zodra iemand in de buurt komt , reageert je kind door flink te huilen of dicht tegen je aan te kruipen. Alleen jij bent zijn veilige haven, alle anderen niet. En onder ‘anderen’ verstaan we meestal ook opa of oma. Dit lijkt misschien vreemd, omdat jij opa of oma niet schaalt in de categorie ‘vreemden’, maar helaas ziet je kind dat anders. Hij wil alleen maar papa of mama en verder niemand.
Als jullie bij familie of vrienden op visite gaan, zal je eenkennige baby zich in het begin waarschijnlijk aan je vastklampen. In de meeste gevallen moet je kind even wennen en ontdooien. Het kan goed zijn dat hij na een half uur weer vrolijk bij oma op schoot zit.
Waar komt de eenkennigheid van de baby vandaan?
Het kan erop lijken dat je kind door de eenkennigheid in zijn ontwikkeling achteruit is gegaan. Eerst was alles prima en nu ineens niet meer. Toch is eenkennigheid juist een teken dat je kind zich mentaal ontwikkelt. Ben je bekend met de mentale ontwikkelingsstapjes die baby’s doormaken? Dit zijn momenten waarop je kleintje een grote mentale ontwikkeling doormaakt. Tijdens zo'n fase zijn kindjes niet bepaalt een zonnetje in huis (huilerig, hangerig en humeurig). Na een nieuwe ontwikkeling merk je als ouder dat je baby meer kan. Eenkennigheid ontstaat vaak na zo’n nieuwe grote stap, meestal rond 25 weken. Omdat eenkennigheid ontstaat na zo'n nieuwe mentale stap, kan het gebeuren dat het voelt alsof het van de een op de andere dag is gebeurd. Vaak gaat de eenkennigheid gepaard met verlatingsangst.
Eenkennigheid en verlatingsangst ontstaan omdat je kind ineens begrijpt dat er afstanden bestaan, bijvoorbeeld de fysieke afstand tussen jou en je kind. Als jij uit het gezichtsveld bent, voelt dit voor je kind alsof je hem verlaat. Dat maakt hem bang en voelt heel onveilig. Je kind begrijpt ook ineens dat niet alle mensen papa of mama zijn. Dat is dan ook de reden dat hij geen allemansvriend meer is. Hij hecht zich aan 1 of 2 personen en die mogen echt
niet meer weg! Om die reden gaan verlatingsangst en eenkennigheid vaak hand in hand. Een pittige fase dus voor je kind, maar ook voor jou.
Eenkennigheid baby, vanaf wanneer?
Eenkennigheid kan voorkomen bij een baby van 3 of 4 maanden, maar meestal begint het bij baby’s die tussen de 6 en 9 maanden oud zijn. De piek ligt tussen de 10 en 18 maanden. Eenkennigheid is in de meeste gevallen niet na een maandje over, maar duurt meestal tot de leeftijd van 3 jaar. Soms blijven kinderen langer eenkennig, zelfs nog in de eerste jaren van de basisschooltijd.
Zo herken je eenkennigheid en verlatingsangst bij je baby
Eenkennigheid en verlatingsangst kun je herkennen aan de volgende verschijnselen:
- Eerst kon je jouw baby nog prima bij iemand anders laten, nu begint hij meteen te huilen als je wegloopt.
- Als er een vreemde binnenkomt, begint hij direct te huilen of wil hij alleen nog maar bij jou zijn.
- Zodra je uit het gezichtsveld bent, begint je baby direct te huilen. Even alleen naar het toilet gaan zit er niet meer in.
- Niemand mag je kind aanraken of vasthouden, behalve jij en je partner.
- Iedereen die te dichtbij komt is eng.
- Het kan voorkomen dat je kind ineens niet meer doorslaapt, vooral als hij op een eigen kamer ligt. Hij voelt zich daar ineens alleen en dat maakt hem bang. Hij wil het liefst dat je erbij blijft.
Wat te doen bij eenkennigheid van een baby
Eenkennigheid is heel vervelend voor je baby. Iedereen om hem heen is eng en diegene waarvan hij het meeste houdt gaat soms gewoon weg (zijn beleving). Geen wonder dat er flinke tranen over zijn wangen lopen. Wat kun je doen om het iets makkelijker te maken voor je baby en voor jezelf? De eerste tip: luister naar je moeder- of vaderhart. Jij kent je kind het best en weet als geen ander waar hij behoefte aan heeft. Andere tips:
- Neem goed afscheid: als je jouw kind ergens moet achterlaten, heb je misschien de neiging om stiekem weg te sluipen op het moment dat je kind even niet oplet. Heel logisch, want je hoopt op die manier dat hij het niet doorheeft. Helaas is het tegendeel waar: je kind krijgt juist het idee dat je hem hebt verlaten en is ten einde raad als hij erachter komt dat je weg bent. Het is beter om goed afscheid te nemen en duidelijk aan te geven dat je echt weer terugkomt. Ook al is je baby 7 maanden en snapt hij niets van wat je zegt: afscheid nemen helpt echt. Wat daarnaast goed werkt, is het afscheid voorspelbaar maken door er een ritueel van te maken. Voer telkens hetzelfde ritueel uit als je hem wegbrengt naar de opvang (bijvoorbeeld). Dit afscheidsritueel kan er als volgt uitzien: Jasje uittrekken, loop samen naar de begeleidster, draag je kindje over, geef een kus, zwaai bij de deur en loop dan resoluut weg. Je kunt ook een liedje toevoegen aan het ritueel dat je elke keer zingt als jullie onderweg zijn of net aangekomen zijn bij de opvang. Jonge kinderen vinden liedjes heel prettig als herkenningspunt en het helpt ze om rustiger de overgang te maken.
- Eén keer afscheid nemen is genoeg: dan heb je afscheid genomen, loop je weg en hoor je jouw kleintje meteen hartverscheurend huilen. Voor je het weet sta je weer met je kind in de armen sussende geluidjes te maken. Het huilen van je kind gaat dwars door je hart en instinctief wil je er alles aan doen om dat te stoppen. Het gevolg is dat je weer afscheid moet nemen en je kind zal de tweede keer waarschijnlijk niet minder hard huilen. Dat maakt het dus alleen maar lastiger, voor zowel jou als je kind. Probeer daarom één keer afscheid te nemen en meteen te gaan. Hoe moeilijk dat ook is. Vind je het zelf lastig om je kind huilend achter te laten? Bespreek dit dan met een van de leidsters of de gastouder. Vraag bijvoorbeeld of je elke dag even mag bellen na 10 minuten om te vragen of je kind al is gestopt met huilen en tot rust is gekomen. Bij sommige kinderopvangcentra is het ook mogelijk om bij je kind te blijven tot hij de overgang van huis naar de opvang rustig heeft kunnen maken. Dan zou je na binnenkomst eerst samen een boekje kunnen lezen of samen met wat blokken spelen, voordat je weer vertrekt. Je baby zal waarschijnlijk alsnog verdrietig zijn dat je weggaat maar zo geef je hem wel een rustigere overgang en vertrek je zelf ook met een prettiger gevoel.
- Wennen aan mensen: ondanks de angst voor 'vreemden', is het goed je baby te laten wennen aan zoveel mogelijk mensen. Hoe vaker hij in contact komt met anderen, hoe meer hij eraan zal wennen. Hij leert zo ook met anderen om te gaan en te vertrouwen. Wonen opa en oma verder weg? Probeer dan regelmatig te videobellen zodat je kindje gewend raakt aan hun stem en gezicht. Ook het bekijken van foto's of video's samen kan helpen.
- Accepteer de situatie en geef je kind wat hij nodig heeft: probeer te accepteren dat je kind door deze fase heen gaat. Hij heeft de tijd nodig om alles te verwerken. Probeer daarom ook niet te forceren dat je kind bij anderen op schoot moet terwijl hij dat niet wil. Je kind heeft jouw veilige haven op dit moment nodig om over zijn eenkennigheid te groeien. Dat leert hij het best als jij er voor hem bent op de momenten dat hij je nodig heeft.
- Help je kind te ontspannen: verstijft je kind compleet zodra hij vreemden ziet, probeer hem dan gerust te stellen zoals alleen jij dat kunt. Het kan ook helpen rustig uit te leggen wie die persoon is en wat diegene voor jou betekent.
- Goed voorbeeld… doet uiteindelijk volgen. Praat met onbekenden en laat je kind zien dat mensen aardig zijn. En als jullie op visite zijn, kun je uitleggen dat je kind even moet ontdooien. Je kind kan zijn grenzen alleen maar aangeven door te huilen dus kun jij er voor hem woorden aan geven naar anderen toe.
- Kiekeboe! Er is een reden waarom kiekeboe zo’n razend populair spel is bij kleine kinderen: het helpt ze in te zien dat papa of mama even weg kan zijn, maar altijd weer terugkomt. Je kind leert ook dat je er nog steeds bent, ook al ziet hij je niet.
- Rustig even wennen: krijg je een nieuwe oppas, gaat je kind voor het eerst naar de opvang of laat je hem achter met iemand die hij niet zo goed kent? In al deze situaties heeft je baby tijd nodig om te wennen, het liefst met jou er nog bij. Als het je lukt is het fijn om je kind deze tijd te geven en er zelf bijvoorbeeld nog een uurtje bij te blijven voordat je weggaat.
