23 oktober 2014 door Justine Pardoen
'Verhalen voor onder je kussen' bevat één raar verhaal maar de rest is okee, vindt Justine Pardoen. Een nuttig boekje voor tieners, over omgaan met wensen en grenzen. Een hit zelfs, naar verluidt.
Verhalen voor onder je kussen
uitg.: Ploegsma, 2014
bedoeld voor: 13-16 jaar
helaas uitverkocht (per 18-1-2016)
nog wel beschikbaar als e-book en pdf
www.sense.info
In het kader van een weerbaarheidscampagne voor tieners hebben Rutgers WPF en Soa Aids Nederland een boekje gemaakt voor derdeklassers, dat scholen - en ouders - gratis kunnen bestellen. Er is ook een pdf-versie die je kunt downloaden.
Het boekje gaat over seks en liefde. Over de spanning, de eerste keer, spijt, en verliefdheid. Het is gemaakt voor gebruik in de klas, met de bedoeling om te praten over 'grensoverschrijdend gedrag'. Hoe dat kan ontstaan, en wat je ertegen kunt doen.
De boodschap is dat je duidelijk mag zijn over seks, en dat het normaal is om erover te praten ('Check elkaars handleiding'). Tegelijkertijd is het een manier om de website Sense.info weer eens onder de aandacht van tieners te brengen. Daar kunnen ze heel veel informatie vinden over seks en liefde.
'Verhalen voor onder je kussen' bevat zes tekst-verhalen en twee strips. We waren benieuwd!
Het eerste verhaal gaat over sexting. Tieners doen elkaar een pleziertje door elkaar uitdagende naaktfoto's of -filmpjes te sturen, al of niet met zichtbare seksuele handelingen erbij. Uit het boekje:
"Iedereen die vraagt wat er aan de hand is, stuur ik meteen een berichtje met wat er precies is gebeurd. Domme actie, zet ik in het berichtje. Snapchat van één seconde. Snap ook niet waarom hij die foto aan iedereen heeft laten zien. Dwangmatig ververs ik om de paar seconden mijn tweets en Instagram. Alsjeblieft, laat niemand de foto online gooien!"
Het verhaal roept een cliché-beeld op. Meisje stuurt uitdagende foto via Snapchat, jongen bewaart de foto, die hij 'per ongeluk' deelt in een groeps-app. Meisje had vriendje vertrouwd. Moraal: dom, dom, dom. Meisje: "Vanaf nu zijn mijn ogen geopend."
Ik begrijp dat er een verhaal over sexting in de bundel moest staan. Het is een belangrijk thema in de hedendaagse seksuele opvoeding. (Zie ook: Wat iedereen moet weten over sexting). Elke school krijgt ermee te maken dat er erotische selfies rondgaan tussen de leerlingen. Meisjes die daar het slachtoffer van worden, durven niet meer naar school, en soms verhuist het hele gezin naar een andere stad. Er zijn zelfs - ook in Nederland - al meiden gestorven door zelfmoord om deze reden.
Het is dus belangrijk om aandacht te besteden aan sexting, en een verhaal in een spannende bundel voor tieners is een goede manier. Toch vind ik dit verhaal een gemiste kans en ik zou het zeker niet als openingsverhaal hebben geplaatst. Op een ouderwetse manier moet het meisje de schuld dragen van de 'fout ' die ze heeft begaan, want wie is er nu zo'n sukkel dat ze haar vriendje vertrouwt? De titel van het verhaal is ook 'Sukkel voor de liefde', nota bene. De vooroordelen die jonge tieners sowieso vaak al hebben over dat het meisje hier de slet is, worden alleen maar bevestigd.
Wie is hier nou de sukkel? Die jongen toch zeker? Híj was toch de onnozele hals die de foto doorstuurde? En alle anderen die zulke foto 's uit sensatiezucht dan weer doorsturen, dáár zit het probleem. Het meisje steekt de hand in eigen boezem (pardon) omdat ze ten onrechte haar vriendje vertrouwde. Huh? Waarom zou je gestraft moeten worden voor experimenteergedrag met een vriendje dat je vertrouwt? En dan die moeder, die bij de conrector zit te pruilen "dat zij hun dochter toch echt niet zo opgevoed hebben"...
Het is alsof een moeder in deze tijd nog tegen haar dochter zou zeggen: "Eigen schuld dat je met hem gezoend hebt. Zo heb ik jou toch niet opgevoed? Natuurlijk vertelt een jongen dat tegen zijn vrienden en nu weet de hele school dat je een slet bent. Hoe heb je zo stom kunnen zijn?" Alsof de tijd verdorie decennia heeft stilgestaan!
We zijn met z'n allen blijkbaar nog niet helemaal gewend aan de grote vrijheid en autonomie die we onze kinderen zelf gegeven hebben. Het zijn seksuele wezens met een mobiel op zak, waardoor ze permanent en met iedereen kunnen communiceren.
Wat ook nog niet bij iedereen is doorgedrongen, is dat pubers zo'n beetje alles zullen uitproberen wat kan. Eén enkele opmerking dat je niets moet doen waarvoor je ouders voor zullen schamen, volstaat natuurlijk niet. De schrijfster van het verhaal, maar ook de samenstellers van de bundel, hebben hier duidelijk nog niet zo goed over nagedacht.
De overige verhalen, waaronder ook de strips, zijn gelukkig aantrekkelijk, ontroerend, spannend, eerlijk en soms zelfs grappig. Ze laten de lezer de verwarring meevoelen van de hoofdpersonen, die gepaard gaat met ontluikende seksualiteit, opwinding, onzekerheid, én het plezier dat je aan al dat experimenteren kunt beleven.
Het multi-cultiverhaal over het conflict tussen de traditionele Marokkaanse ouders en hun moderne dochter, die verliefd wordt op een Nederlandse jongen, is wel wat voorspelbaar. Maar het is goed geschreven, en het eindigt gelukkig niet met eerwraak, maar met een goed gesprek en lol tussen moeder en dochter. (Of dat realistisch is weet ik niet.)
Behalve leuk om te lezen zijn de verhalen ook informatief (inclusief het kippenbloed om te verdoezelen dat je geen maagd meer bent), zonder dat het Voorlichting wordt. Ik kan me dus heel goed voorstellen dat docenten hun leerlingen willen verleiden het boekje te lezen. Ik hoorde over een lerares Nederlands op een vmbo die deze truc bedacht: ze gaf haar leerlingen het boekje mee naar huis met de opdracht er een recensie over te schrijven. Afkraken mocht, als de leerlingen maar konden uitleggen waarom. Zo moesten ze het dus wel lezen. En vervolgens kon er later in de klas nog over gepraat worden.
Tip: als je ouders een gesprek met je tieners op gang wilt brengen, of ze wilt stimuleren om dat boekje te lezen, zou je de pdf-versie kunnen downloaden en de titelpagina kunnen uitprinten en zichtbaar op tafel leggen. Kijk maar of er een reactie komt. En vraag – als ze het boek gelezen hebben – of ze de overeenkomst tussen de verhaaltjes kunnen aangeven. Allemaal grenzen dus, die telkens overschreden worden. (Vraag: denk je dat het altijd narigheid is met seks, of denk je dat het ook leuk zou kunnen zijn?)
Verhalen voor onder je kussen
uitg.: Ploegsma, 2014
bedoeld voor: 13-16 jaar
helaas uitverkocht (per 18-1-2016)
nog wel (gratis) beschikbaar als e-book en pdf:
www.sense.info
Uit een peiling van Sense.info onder bezoekers van Scholieren.com bleek dat één op de drie wel eens een verzoek had gekregen om naaktfoto 's of naaktfilmpjes van zichzelf op te sturen. Bijna een kwart gaf aan wel eens een naaktfoto of naaktfilmpje van zichzelf gemaakt te hebben. Van die groep verstuurde verreweg het grootste deel (84%) deze foto 's of filmpjes via Whatsapp of Snapchat. Hiervan kreeg 18% daarna spijt. De bevraagde jongeren kregen het verzoek meestal van een onbekende via internet (34%), of van de eigen partner (21%).
Bijna 60% had wel eens een naaktfoto of filmpje ontvangen. Ongeveer een kwart vond dat vervelend of raar. Doorsturen gebeurt ook regelmatig: 20% had weleens een naaktfoto of naaktfilmpje van iemand anders doorgestuurd. Hiervan kreeg 14% spijt.
