Vrij ned.nl, kijk dat is nu eens een waarheid!

Toppers

Opinie

'Vóór het internet leefden we in een krankzinnige situatie. Iedereen had dezelfde drie televisiekanalen. Een klein groepje mensen filterde de informatie voor de rest. Als je een andere mening had, moest je maar een pamflet gaan stencilen. Rampzalig! Voor onze informatievoorziening vind ik de digitalisering een zegen. Maar er is een schaduwkant. Computers hebben de mogelijkheid om onze privacy te beschermen, maar ook om die privacy massaal te schenden. De stemcomputers waar de overheid mee aan kwam zetten, deugden niet. Ze waren té makkelijk te kraken. Een recenter voorbeeld is het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). Een ploegje hackers dat ik ken heeft de beveiliging van ziekenhuissystemen onderzocht. Ze kregen toegang tot miljoenen patiëntengegevens. Inmiddels hebben een half miljoen mensen, waaronder een enorm aantal artsen, zich afgemeld voor het EPD.

Er is iets geks aan de hand, als je bedenkt hoe makkelijk wij de overheid inzicht geven in onze gegevens. Het is de grote paradox van deze tijd. We vertrouwen de overheid minder dan ooit, kijk bijvoorbeeld naar de discussie over de griepvaccinaties, en we stemmen op partijen die zich tegen het Haagse systeem verzetten. Tegelijkertijd geven we de staat de macht om te weten waar iedere burger is en hoe het met hem gaat. Je belverkeer wordt vastgelegd en opgeslagen, het kenteken van je auto automatisch gescand als je voorbij rijdt. De autoriteiten dringen ons dat niet op - de grap is dat we het zelf willen. Mensen vóélen zich niet veilig en dat is uitgangspunt voor het beleid. In de Tweede Kamer bestaat een bijna instant meerderheid voor elk law-and-order voorstel dat justitie weet uit te poepen. Terwijl de criminaliteitscijfers dalen!

Nederland zit in een veiligheidspsychose. Dat leidt tot uitwassen. Een burgemeester die een parkeerplaats langs de snelweg tot noodgebied verklaart en preventief alle auto's laat doorzoeken. Het spijt me, maar dat noem ik een razzia. Of neem de gemeentelijke Haagse Pand Brigade die deze zomer in drie probleemwijken 'wettelijk verplichte' huiszoekingen aankondigde. Voor de veiligheid in de buurt, staat er dan bij. Voor mij is veiligheid juist dat dit soort dingen niet kunnen. Er zou juridisch toezicht en een individuele verdenking moeten zijn, voordat autoriteiten lukraak je huis binnenlopen. Onder het motto "Ik heb niks te verbergen" geven wij individuele vrijheden veel te makkelijk op. Het is een impopulaire mening, maar de totale obsessie met meer cameratoezicht en blauw op straat vind ik enger dan die paar junks die vroeger op een station rondhingen.

Misschien is het te lang niet misgegaan. De angst voor big brother lijkt uitgewerkt. Je mag in het Nederlandse debat niet aankomen met de Tweede Wereldoorlog, maar er zijn toen wel wat dingen gebeurd waarvan we kunnen leren. In ons land kwamen bovengemiddeld veel mensen om - door onze eigen registratiedrift. Kennelijk zit dat in onze aard. Wij bellen massaal tiplijnen als we vermoeden dat er ergens illegalen zitten of een wietkwekerij. Wij zijn een naargeestig volkje.

Mensen zouden hun belangen moeten wegen. Als je blijft aandringen op veiligheid boven alles, krijg je een politiestaat. Daar is geen kwade opzet voor nodig. Je kunt ook in een dictatuur vervallen omdat je geen waarde meer hechtte aan de strijd om dat te voorkomen. Realiseer je wat de gevolgen zijn als deze informatiesamenleving in verkeerde handen valt. Wij vinden het een aandoenlijk soort controlewaanzin dat in de DDR alle typemachines geregistreerd werden. Maar als je vandaag een kleurenprinter koopt, print die op elk velletje in gele puntjes zijn serienummer. De politie geeft al toe dat ze met dat serienummer regelmatig verdachten vinden. Wij zijn hier de droom van Oost-Duitse staatslieden als Honecker en Mielke aan het waarmaken.

Nederland is kwetsbaar omdat onze grondwet zwak is. Wij hebben niet de mogelijkheid om wetten aan de grondwet, aan hogere principes te toetsen. De macht wordt te weinig gecontroleerd. Ik pleit ervoor om een Constitutioneel Hof in te stellen, net als in Duitsland. Daar is het verzet tegen privacyschendingen door de staat veel sterker.

Op haar beurt zou de overheid transparanter moeten zijn. Als informatie toch volgens de Wet Openbaarheid Bestuur verkrijgbaar is, gooi die dan meteen online! Laat niemand meer juridische gevechten hoeven leveren om te weten wat de overheid aan het doen is.'

Rop Gonggrijp (1968) is hacker en activist. Bij het hacken van de stemcomputers in 2006 speelde hij een sleutelrol. Gonggrijp was medeoprichter van internetbedrijf XS4ALL. Sinds de jaren tachtig strijdt hij tegen de (digitale) aantasting van onze privacy.