7 juli 2006 door Renske Spijkerman
Hoe voorkom je dat kinderen te veel gaan drinken? "Niet zeuren, en vooral zelf niet te veel drinken", betogen Haske van der Vorst en Renske Spijkerman.
De oorzaak dat jongeren steeds meer en op jongere leeftijd gaan drinken, wordt de laatste tijd vooral gezocht bij de ouders. Daarbij bestaat de neiging om slechts te kijken naar wat ouders allemaal fout doen. Zij zouden bijvoorbeeld te tolerant zijn ten aanzien van het alcoholgebruik van hun kinderen.
Dat ouders daadwerkelijk de oorzaak zijn van de stijging in alcoholgebruik onder jongeren, is echter moeilijk hard te maken. Bestaande studies geven hooguit een indicatie. Het is ook niet terecht om de verantwoordelijkheid voor het drinkgedrag van jongeren uitsluitend bij de ouders te leggen. Ouders zijn immers niet de enigen die invloed hebben op de ontwikkeling van hun kinderen. Bovendien kunnen ook andere oorzaken, zoals maatschappelijke of industriële ontwikkelingen, een verandering in het drinkgedrag van jongeren teweegbrengen. Berucht zijn natuurlijk de alcoholische mixdrankjes.
Dat de verantwoordelijkheid voor het toegenomen alcoholgebruik onder jongeren bij de ouders wordt gelegd, heeft waarschijnlijk te maken met de huidige aandacht voor 'alcohol en opvoeding'.
Ook wijzelf – als onderzoekers – zorgen ervoor dat de rol van ouders meer en meer op de voorgrond komt. In verschillende onderzoeksrapportages beschrijven we de belangrijke invloed van ouders op het drinkgedrag van jongeren. Het risico bestaat dan dat men focust op wat er allemaal fout gaat in de opvoeding. We denken echter dat het beter is om ouders te informeren over wat ze in de toekomst kunnen doen, dan te wijzen naar mogelijke fouten uit het verleden.
Op basis van ons onderzoek weten we nu bijvoorbeeld dat de regels die ouders stellen inzake het alcoholgebruik van hun kinderen, een sterk en direct effect hebben op hun drinkgedrag. Zowel op de korte als op de lange termijn. Hoe meer er verboden wordt, hoe minder de jongeren drinken.
Maar let op: strenge regels hebben vooral een preventieve werking in de fase dat jongeren nog niet of nauwelijks alcohol drinken. Als jongeren eenmaal begonnen zijn regelmatig alcohol te drinken, heeft het stellen van regels nog maar weinig invloed.
Er zijn ook andere manieren waarop ouders het alcoholgebruik van hun kinderen kunnen beïnvloeden. Bijvoorbeeld door toezicht te houden op wat en hoeveel ze drinken (of daar in ieder geval van op de hoogte te blijven). Hoe meer ouders weten over het drinkgedrag van hun kinderen, hoe lager het alcoholgebruik van jongeren.
In de praktijk blijken ouders het alcoholgebruik van hun kinderen behoorlijk te onderschatten. Dat komt onder andere doordat het alcoholgebruik van jongeren zich vaak buitenshuis afspeelt, waardoor controle natuurlijk moeilijk is. Door meer toezicht of vaker te informeren naar wat er zich in het leven van hun kind afspeelt, zouden ouders het alcoholgebruik van hun kinderen kunnen beperken.
In tegenstelling tot de gangbare mening blijkt praten over alcohol een negatieve invloed op het alcoholgebruik van jongeren te hebben. Uit onze onderzoeken komt naar voren dat veelvuldig praten over alcohol juist een stimulerend effect heeft. Waarschijnlijk is dit het Forbidden fruit-effect: iets wat niet mag, trekt aan.
Het zou kunnen zijn dat ouders die veel met hun kinderen over alcohol praten, dat op een minder constructieve manier doen. Met als gevolg dat die kinderen eerder gestimuleerd dan geremd worden. Want in tegenstelling tot de frequentie van de gesprekken blijkt de kwaliteit van praten over alcoholgebruik namelijk wél een belangrijke preventieve werking te hebben.
Dus: ouders moeten weinig over alcohol praten. Maar áls ze er over praten, dan moeten ze dat op een constructieve en duidelijke manier te doen.
Ten slotte blijkt dat het veel gehoorde advies dat ouders hun kinderen moeten 'leren drinken' helemaal geen gunstig effect heeft op de alcoholconsumptie. Hoe vaker jongeren thuis alcohol drinken, hoe meer alcohol er ook buitenshuis genuttigd wordt.
Daarnaast blijkt dat hoe meer ouders drinken, vooral de vaders, hoe meer hun kinderen drinken. Om te zorgen dat jongeren minder alcohol drinken, moeten de ouders dus zo min mogelijk alcohol drinken in het bijzijn van hun kinderen en thuis weinig alcohol schenken.
Samenvattend:
Meer informatie: Alcohol en Opvoeding .nl
