19 september 2008 door Scarlet Hemkes
Scarlet Hemkes voert actie tegen 'pro-ana' sites. Dat zijn websites waar jonge meiden tips vinden voor overgeven, laxeren, en liegen tegenover hun ouders.
"Mijn dochter zegt de afgelopen weken steeds tegen mij: 'Mama ik ga op dieet want ik ben te dik'. Het zit in haar koppie en we zijn inmiddels aan het praten als Brugman om haar te doen beseffen dat ze niet dik is, maar dat ze mooi is zoals ze is. Het is een meisje van 9 jaar oud, volop in de groei en heel erg onzeker. Heeft u tips hoe ik ervoor kan zorgen dat ze meer van zichzelf gaat houden en zichzelf gaat accepteren?"
Dit is een voorbeeld van het soort vragen dat ik ontvang via stop-pro-ana.hyve.nl. De meeste vragen zijn echter afkomstig van jongeren zelf. Wat mij daarbij opvalt, is dat hun ouders vaak totaal niet op de hoogte zijn van hun problemen met eten en gewicht.
Het aantal meiden tussen 12 en 18 jaar met een eetstoornis wordt geschat op ruim 100.000 (NOS, mei 2008). Zo'n 80% van alle jongeren heeft een verstoord beeld van gezond eten. Uit een al wat ouder onderzoek van het meidenblad Fancy blijkt dat in de zomer maar liefst 35% van de meisjes tussen 14 en 18 jaar eerst nog wil afvallen voordat ze een bikini aan durven. Het verbaast mij niets. Ik herken mezelf.
In de periode dat ik zelf van mijn eetstoornis probeerde af te komen – ik moest minimaal 10 kilo aankomen – werd mij aangeraden om te stoppen met het gebruik van light-produkten. Ik vond het erg moeilijk en moest mezelf dwingen te denken dat ik daarmee goed en gezond bezig was.
Gelukkig merkte ik ook dat een vermindering in het gebruik van dit soort produkten mij een positievere stemming opleverde. Maar het bleef enorm moeilijk, want behalve mijn eigen behoefte dun te blijven, moest ik ook vechten tegen de invloed van tientallen reclames voor light-produkten die op tv langskwamen.
Als je goed oplet, is er geen produkt meer waar geen light-variant van is. En overal waar je maar kijkt en luistert, wordt verteld hoe slecht vet voor je is. Dat wekt de indruk dat gewone produkten niet gezond zijn, dat ze onnodig veel vet en suiker bevatten, en dat ze dus altijd dik maken.
Ik was toen 23 jaar en kon er niet tegenop. Hoe moet een meisje van 11 jaar zich dan teweerstellen? Anders gezegd: wat leren jonge kinderen nu over wat gewone, gezonde voeding is? Voortdurend wordt campagne gevoerd om te strijden tegen overgewicht.
Als ik nu 11 jaar was, zou ik alleen nog maar groene appels durven eten. En misschien zelfs dat niet eens, als ik mijn tanden gezond wil houden...
Niet alleen de voedingsindustrie maar ook de mode- en media-industrie zijn schuldig. Want hoe hard men daar ook ontkent dat zij bijdragen aan het ontstaan van eetproblemen, hoe meer ik de link wil leggen tussen het strenge, rigide en normatieve vrouwbeeld dat is ontstaan in mode en media enerzijds, en de verdubbeling, in de afgelopen jaren, van het aantal jonge meisjes met een eetstoornis anderzijds (Onderzoek RIVM, 2007).
Iedereen die kijkt kan het zien. Het heet age-compression. Jonge meisjes moeten steeds meer lijken op een vrouw van 20, maar volwassen vrouwen ook.
Toen ik 13 jaar oud was, zag ik eruit als een kind van 13. De meisjes van 13 die ik nu over straat zie lopen, zien er in mijn ogen vaak uit als meiden van 20. Ze hebben sterk opgemaakte ogen, dragen skinny jeans, lange laarzen of hoge pumps, en strakke truitjes die soms grappig genoeg de nadruk leggen op hun nog onderontwikkelde borstjes.
De skinny jeans is in. Maar die kun je niet dragen als je zelf niet skinny bent, en dus loop je als je een beetje gevuld bent, of volgroeid, al gauw voor gek of je hoort er niet bij.
Maar ook voor de meisjes die er niet uitzien als Paris Hilton of Nicole Richie, is er een oplossing gevonden om ervoor te zorgen dat ze toch ergens bijhoren: de pro-ana sites. Pro-ana staat voor "professional anorectic", en is de naam van een beweging die stelt dat anorexia nervosa en andere eetstoornissen geen stoornis, maar een levensstijl zijn.
Op dit soort sites vinden meisjes tips om af te vallen. Denk aan tips om makkelijk over te geven, te laxeren, eten te verstoppen, te liegen over eten en je gewicht, en tips voor de beste afslankpillen.
Zo'n lotgenotengroep werkt heel stimulerend. Er kan gechat worden, er worden afvalwedstrijden georganiseerd, en wie een zwak moment heeft kan zich laten inspireren door foto's van graatmagere modellen. Dit alles in het kader van de thinspiration.
De meisjes die op pro-ana sites komen, zijn vaak onzeker over zichzelf en hebben allerlei problemen. Hier kunnen ze een geheim leven leiden in een groep waar ze geaccepteerd worden, en kunnen ze ontdekken dat ze misschien toch nog ergens goed in zijn, namelijk: afvallen.
De deelnemers presenteren zichzelf met namen als I-love-ana en Ana-4-ever. Positief klinkende nicknames dus, die het ana-zijn verheerlijken.
Maar als je niet uitkijkt, ga je er dood aan. En daarom vind ik deze websites shockerend, respectloos en gevaarlijk. Er is geen goede reden om ze te handhaven, en om te riskeren dat meiden hier op het idee komen om zichzelf dun - en uiteindelijk dood - te hongeren.
Daarom ben ik half april 2008 gestart met een actie tegen deze websites. In Frankrijk zijn ze al verboden, en in België denkt men erover na. De Nederlandse politiek heeft tot nog toe niets gedaan.
Het plan is om eind dit jaar een petitie aan te bieden aan de Tweede Kamer. Ik heb al 4100 handtekeningen verzameld, maar dat is nog niet genoeg. Ik hoop daarom dat u, met mij, uw stem wilt laten horen en mijn petitie online wilt tekenen.
Vanzelfsprekend is er meer nodig dan alleen het verbieden van pro-ana sites. Om te beginnen zou de aandacht voor gewichtsproblematiek niet zo exclusief gericht moeten zijn op overgewicht (obesitas). Daarnaast is het hard nodig dat ouders meer informatie krijgen over hoe je om kunt gaan met eetproblematiek, en met name hoe je kunt voorkomen dat jonge kinderen met een gezond gewicht zichzelf te dik vinden. Zie de links hieronder.
Meer informatie:
