3 april 2009 door Aleid Truijens

Weg met de betuttelaars

"- Hierbij beloof ik mijn kind een winterjas aan te trekken als het koud is, en laarsjes als het regent.

- Ik schotel hem een gezond ontbijt voor.

- Op het schoolplein spreek ik voortaan Nederlands, de taal die ik niet spreek.

- Hoewel wij thuis verjaardagen niet vieren, deelt mijn kind op zijn verjaardag verantwoorde traktaties uit.

- 's Avonds kijkt hij alleen naar Sesamstraat.

- Ik draai geen Arabische jengelmuziek, maar zing Hollandse kinderliedjes.

- Om half acht stop ik hem in bed. Want zo zijn onze manieren."

Was getekend: de Gehoorzame Ouder.

Ziehier de droom van Leonard Geluk. Deze Rotterdamse onderwijswethouder wil, om de opvoeding in 'probleemgezinnen' te verbeteren, ouders een contract laten tekenen waarin zij goed gedrag beloven. Wie zo'n contract onder de neus geduwd krijgt, mag dus aannemen dat hij door de overheid wordt beticht van slecht, schadelijk ouderschap.

Plop

Geluk vertelt er niet bij welke criteria hij hanteert. Zijn cornflakes gezond genoeg of moeten het biologische havervlokken zijn? Is Kabouter Plop toegestaan of op het Hollandse randje? En mag Moriaantje, zo zwart als roet? Evenmin is duidelijk hoe Geluk ouders aan hun 'afspraak' wil houden. Volgen bij overtreding opvoedcursussen, uithuisplaatsing? Welke straf krijgen degenen die niet tekenen?

Wat zou meer schade aanrichten: een koutje vatten in een dunne jas, of door een betuttelende overheid te worden gedebiliseerd en geschoffeerd? Ongelooflijk dat ouders zich deze behandeling laten welgevallen.

Tegendraads

Frank Furedi, de tegendraadse Brits-Hongaarse socioloog die afgelopen vrijdag in Amsterdam een schitterende Kohnstamm-lezing hield, kende Geluks contract niet, maar het voorbeeld had zijn betoog mooi ondersteund. Zelf noemde Furedi een folder die Britse aankomend vaders krijgen, waarin wordt uitgelegd hoe je glimlacht naar de baby en hoe je hem knuffelt. Dat is kinderspel vergeleken met Geluks bemoeizucht.

Furedi betoogde dat het onderwijs steeds meer een instrument wordt om gewenste veranderingen te bewerkstelligen. Hoe bestrijd je misdaad, geweld, tienerzwangerschappen, obesitas, et cetera? Stop verplichte cursussen in het lesprogramma! Want alleen op school zijn alle jonge kinderen in de kraag te vatten.

Minder bruikbaar

Educatie, stelt Furedi vast, is social engineering geworden. Scholen zijn niet langer instellingen waar je leert lezen, schrijven, rekenen en nadenken, maar laboratoria waar gedrag wordt beheerst en bijgestuurd. Dat gaat niet zonder deskundigen op het gebied van de kinderziel: pedagogen, psychologen en onderwijskundigen.

Alleen op school zijn alle jonge kinderen in de kraag te vatten Docenten die verstand hebben van logaritmen, regenwouden of poëzie zijn minder bruikbaar.

School is the last moral voice in society, menen veel pedagogen. Het gaat hen niet om de 'gewone', maatschappelijk aanvaarde moraal van goed en kwaad, maar om emotionele waarden als het beteugelen van woede, angst en agressie.

Was er in het onderwijs eerst een verschuiving van kennis naar vaardigheden, nu is er een verschuiving zichtbaar van ambachtelijke 'competenties' (loodgieten, dakdekken, banketbakken) naar life skills, zoals: soepel relaties aangaan, samenwerken en aanpassen. Daartoe moet de leerling een happy person zijn, iemand met self esteem.

Glimlachend

De ideale werknemer van de toekomst is een blije, flexibele teamworker, die glimlachend bazen en overheden ter wille is, zonder zich af te vragen wat hij precies doet en waarom.

Bij zo'n zachte revolutie kun je feilbare ouders natuurlijk niet gebruiken - logisch dat Geluk hen wil aanpakken. Het beste is kinderen zo jong mogelijk te ontrukken aan de greep van de ondeskundige prutsers die hem hebben voortgebracht, voordat er iets onherstelbaar misgaat.

Bovendien, als 'we' ieder kind vanaf de geboorte – nee, tijdens de zwangerschap, nee, vanaf het moment dat de moeder zwanger wil worden – deskundig begeleiden, hebben hulpverleners tot in lengte van dagen genoeg klantjes.

Opvallend is dat de nieuwe onderwijsmoraal zo weinig op de gemeenschap is gericht. In alle 'persoonlijke ontwikkelingsplannen' die studenten tegenwoordig moeten schrijven draait de 'reflectie' om ik, ik en nog eens ik. De hamvragen in deze pop's zijn: Hoe kom ik over? Krijg ik respons?

Wat voelde ik erbij? Leer ik ervan? En niet: wie ben ik tot nut geweest, heb ik iemand vooruit geholpen of voeg ik iets toe?

Idioot

Het is een idiote veronderstelling dat nadruk op kennis de 'opvoedkundige' taak van het onderwijs dwarsboomt. Kennis is niet iets dat klaarligt op een plank en dat, zonodig, in hapklare brokken kan worden toegediend. Kennis ontstaat en groeit voortdurend, in de geest van nieuwsgierige mensen, door uitwisseling en debat.

Van Bildung – kunst, wetenschap, sport – gaat een beschavende werking uit. 'Sociale competenties' zijn geen vak. Bevlogen onderwijs draagt vanzelf bij tot saamhorigheid en begrip. Wie leest, en feiten en argumenten uitwisselt, leert iets over een onderwerp, gebruikt zijn hersens, oefent verbale vaardigheden én leert andermans standpunten en gevoelens te respecteren.

Eis recht op zulk onderwijs en wijs betuttelaars met hun contracten de deur.