Hoe help je je dochter omgaan met grensoverschrijdend gedrag en zichzelf te beschermen?
Seksueel grensoverschrijdend gedrag gebeurt. Niet alleen op donkere plekken met enge mannen, maar ook in vriendengroepen, op feestjes, op school. En vaak komt het niet met grof geweld, maar met druk, manipulatie en het overschrijden van grenzen waarvan een kind misschien niet eens weet dat ze er zijn.
Als ouder wil je maar één ding: je kind beschermen. Maar wat als er iets naars gebeurt en ze bevriest? Wat als ze niet weet wat ze moet doen? Dit artikel geeft je de handvatten om dit gesprek met je dochter aan te gaan. Niet door haar bang te maken, maar door haar te leren hoe ze zichzelf kan beschermen - mentaal, verbaal maar ook zeker fysiek.
Waarom bevriezen veel meisjes in een beangstigende situatie?
In een bedreigende situatie reageert het lichaam met vechten, vluchten of bevriezen. Dat laatste gebeurt vaker dan je denkt. Bevriezen is geen zwakte. Het is een oerinstinct dat kan optreden als iemand totaal overrompeld wordt.
Het probleem is: in onze opvoeding leren we kinderen vaak niet hoe ze uit die bevries-reactie kunnen komen. Meisjes worden opgevoed dat ze ‘lief moeten zijn’ en ‘niet te overdreven moeten reageren’.
Dat moet anders.
Hoe voer je dit gesprek?
Je wil haar voorbereiden zonder haar angstig te maken. Dat doe je door het gesprek niet loodzwaar te maken, maar concreet en praktisch.
Begin op een ontspannen moment
In de auto, tijdens een wandeling, op de bank met een kop thee. Niet als een geforceerd ‘serieus gesprek’ moment, maar luchtig, als een normaal gesprek.
Voorbeeldvragen om het gesprek te openen:
- “Heb jij weleens gehad dat iemand iets deed wat jij niet fijn vond? Hoe voelde dat?”
- “Wat zou jij doen als een jongen je opeens tegen de muur duwt en probeert te zoenen?”
- “Wat zou jij doen als iemand je probeert te dwingen iets te doen dat je niet wil?”
Extra gespreksstarter: begin met een verhaal
Soms is een direct gesprek te abrupt. Een subtielere manier om het gesprek op gang te brengen, is door een verhaal te delen. Bijvoorbeeld:
"Ik hoorde laatst een verhaal over een meisje dat op een feestje was. Er was een jongen die haar probeerde te zoenen terwijl ze dat niet wilde. Ze verstijfde helemaal en wist niet wat ze moest doen. Later vertelde ze dat ze spijt had dat ze niets had gezegd of gedaan, maar dat het op dat moment gewoon niet lukte. Wat zou jij in zo’n situatie doen?"
Door zo’n verhaal te vertellen, nodig je je dochter uit om haar gedachten te delen zonder dat het voelt als een ondervraging. Dit helpt haar om zelf na te denken over haar grenzen en hoe ze zou kunnen reageren.
Leer haar hoe ze ‘nee’ kan zeggen en stevig kan staan
Meisjes leren vaak om beleefd te blijven, zelfs in ongemakkelijke situaties. Maar in grensoverschrijdende situaties is beleefdheid het laatste wat je nodig hebt.
Laat je dochter oefenen met krachtige reacties:
- “Nee. Laat me met rust.”
- “Blijf van me af.”
- “Ik wil dit niet.”
Laat haar deze zinnen hardop zeggen. Oefen ermee. Zodat het makkelijker wordt. Eerst gewoon, dan luider. En dan zó hard dat jij haar aan de andere kant van de kamer kunt horen. Het lijkt overdreven, maar in een echte situatie heeft ze dit nodig.
Haar houding is net zo belangrijk. Oefen met stevig staan: voeten op schouderbreedte, borst omhoog, blik recht vooruit. Zelfverzekerdheid schrikt af. Maak er samen een spel van om het luchtig te houden of kijk video's van hoe een zelfverzekerde houding er eigenlijk uitziet.
Overweeg een zelfverdedigingscursus
Een zelfverdedigingscursus kan je dochter niet alleen technieken leren om zichzelf te verdedigen, maar ook haar zelfvertrouwen vergroten.
Door het hele land worden weerbaarheidstrainingen en zelfverdedigingscursussen voor meisjes en vrouwen aangeboden. Dit zijn geen brute vechtsportlessen, maar praktische trainingen waarin ze leren hoe ze:
- Hun lichaamstaal en stem kunnen inzetten om grenzen te bewaken.
- Een aanval kunnen afweren zonder brute kracht.
- Uit een bevriezingsreactie kunnen komen en snel in actie kunnen komen.
- Situaties beter kunnen inschatten en vroegtijdig signaleren wanneer iets niet pluis is.
Veel cursussen zijn te vinden bij sportscholen, buurthuizen of gespecialiseerde weerbaarheidsorganisaties. Zoek op "weerbaarheidstraining meisjes" of "zelfverdediging vrouwen" in je regio en je vindt vast een cursus in de buurt.
Wil je de drempel voor je dochter verlagen? Overweeg om samen met haar te gaan of een vriendin mee te laten doen.
Wat kan ze doen als het toch gebeurt?
Soms is praten niet genoeg. En dan overkomt het je dochter alsnog - een nare situatie waarin iemand iets doet wat zij niet wilt.
1. Keihard gillen
Niet een klein gilletje, maar een brul. Een geluid dat opvalt, dat afschrikt, dat mensen laat omkijken. Oefen het. Laat haar schreeuwen in een kussen als dat helpt.
2. Direct wegrennen
Niet blijven staan. Niet nadenken. Rennen. Desnoods naar een willekeurig huis of een drukke plek. Oefen dit door haar te laten reageren op een plots signaal: "GO!" en ze moet meteen sprinten. Dit traint haar reflex.
3. Fysiek verzetten: waar raak je iemand?
Als iemand niet wil luisteren, zal je de ander toch echt op een andere manier moeten stoppen. En dat voelt onwennig, maar door je dochter hier bewust toestemming voor te geven én handige tips aan te reiken, zal ze eerder weten wat ze kan doen op zo'n moment.
Als het op fysiek verzet aankomt, hoeft ze niet sterk te zijn. Ze moet slim zijn. Een paar eenvoudige technieken die ze meteen kan toepassen:
- Prik hem in zijn ogen. Gewoon, twee vingers vooruit, hard en snel. Dat ziet de ander echt niet aankomen.
- Trap op zijn voet. De bovenkant van een voet zit vol kleine botjes. En dat doet pijn.
- Sla zijn neus omhoog. Vuist of handpalm omhoog tegen de onderkant van zijn neus. Dat kan iemand tijdelijk uitschakelen.
- Pak de oren en trek. Oren zijn gevoelig en pijnlijk om aan te trekken.
Oefen deze bewegingen samen. Laat haar voelen hoe ze kracht kan zetten.
Hoe komt ze uit de bevries-reactie?
Als ze dreigt te bevriezen in een onveilige situatie, moet ze een signaal aan haar lichaam geven om wél te bewegen. Dit kan helpen:
- Haar vingers bewegen (bewust wriemelen met haar handen)
- In haar hand knijpen
- Een stap naar achteren zetten (beweging doorbreekt bevriezing)
- Iets roepen, al is het onzin ("Blauwe olifant!")
Door dit te oefenen, leert ze haar lichaam een reflex aan.
Hoe zorg je dat ze altijd veilig is?
Naast haar eigen reactie, zijn er dingen die je kunt doen om haar algemene veiligheid vergroten in zulke situaties.
1. Spreek een codewoord af met elkaar maar ook met haar vriendinnen
Een simpel WhatsApp-bericht met het woord “ijsje” of “panda” kan betekenen: bel me nu, ik moet hier weg.
2. Leer haar ‘uitwegen’ te zoeken
Geef als tip dat je dochter standaard de uitgang van een ruimte checkt als ze ergens binnenkomt, op een feestje of een nieuwe locatie. Niet vanuit angst, maar bewust als onderdeel van de routine.
3. Laat haar altijd haar telefoon bij zich hebben
En niet onderin haar tas. In haar zak, binnen handbereik.
Wat als het al gebeurd is?
Als je dochter vertelt dat ze iets heeft meegemaakt, is je eerste reactie misschien paniek of boosheid. Maar wat ze dan het meest nodig heeft, is veiligheid en rust.
Wat jij kunt doen:
- Blijf kalm, hoe moeilijk ook.
- Luister naar haar verhaal en emoties, zonder haar te pushen om iets te doen of zeggen.
- Zeg expliciet dat het niet haar schuld is.
- Vraag wat zij wil dat er gebeurt. Wil ze praten met iemand? Wil ze aangifte doen? Jij staat naast haar, niet boven haar.
Heeft ze direct hulp nodig? Dan kun je contact opnemen met de huisarts of Centrum Seksueel Geweld.
Laatste boodschap: maak haar weerbaar, niet bang
Dit artikel gaat niet over het aanleren van een angst. Het gaat over kracht. Over weten dat je mag schreeuwen, dat je mag slaan, dat je mag weglopen. En over het vertrouwen dat je dochter altijd, zonder oordeel, naar je toe kunt komen als er iets gebeurt. Want dát geeft een meisje echte veiligheid. Niet angst. Maar weten dat ze sterk staat.
