1 maart 2002 door Ward van Alphen
Mijn dochter is nu 4½ jaar oud. Al sinds haar geboorte had ze heel weinig slaap nodig en was ze ontzettend druk. Ze kon alles al heel vroeg (lopen en praten). Op het consultatiebureau zeiden ze dan ook dat ze heel erg voor was. De slaapproblemen, daar konden ze niet mee helpen. Er is van alles geprobeerd. Sinds een jaar gaat het slapen echter goed. Ze ligt om 8 uur in bed en om 6 uur is ze weer wakker.
Vanaf de tijd dat ze kon lopen, maakte ze het de beesten in huis ontzettend moeilijk. Met 3 jaar heeft ze de vissen gewoon fijngeknepen. Waarom, dat kon ze niet uitleggen.
Sinds een half jaar wordt ze steeds agressiever. Ze heeft nu een klein broertje van 10 maanden oud, dat ze echt slaat, en stompt met de vuisten.
Wij hebben vaak het idee dat onze dochter twee persoonlijkheden heeft. Het ene moment is ze lief en dat kan in een seconde veranderen om niets en dan slaat ze hem. Ik kan het aan haar gezicht zien wanneer ze weer een kwade bui heeft.
Gisteren zag ik dat ze haar poesje vasthad, omhoog smeet en liet vallen op de grond. Ik heb haar gevraagd waarom ze dat deed, en ze zei: "Gewoon, zomaar".
Vanaf de geboorte en nu nog wil ze bijna niet knuffelen of aangehaald worden. Ze hecht nergens aan, geen knuffels, etc. Volgende week begint ze met school, waar ze ontzettend veel zin in heeft.
Mijn man en ik zijn nu een beetje teneinde raad, we durven haar nu niet meer alleen te laten met haar broertje en de huisdieren. Wij wonen sinds augustus in Amerika. Dat maakt het een beetje moeilijk om hulp te zoeken, aangezien onze dochter nog niet zo goed Engels spreekt. Daarom hopen we dat u ons kan helpen. Wij willen heel graag weten hoe we dit moeten aanpakken.
Een moeilijk probleem, dat kan ik mij voorstellen, en u bent niet de enige ouder die deze week een moeilijke vraag naar ons heeft ingestuurd. Een aantal vragen ging over kinderen die mogelijk een aan autisme verwant contactprobleem hadden. Daar moet ik bij uw dochtertje ook wel aan denken, maar er zijn zoveel verschillende invalshoeken mogelijk in uw geval, dat ik nooit een zekere uitspraak kan doen over wat er aan de hand is. Ik zou haar dan eerst moeten zien. Toch ga ik een poging wagen.
Belangrijk in uw geval is hoe uw dochtertje het gaat doen op school. Taal is gewoonlijk geen probleem bij kinderen, dat pikken ze snel op. Het zal meer gaan over hoe ze omgaat met andere kinderen, en hoe ze zich in de klas opstelt.
U heeft thuis natuurlijk nog een kind, en uit hoe ze daarmee omgaat kun je wel iets afleiden, maar niet alles. Kinderen kunnen soms ook 'gewoon' jaloers zijn op een nieuw broertje of zusje, en dat kan best een poosje blijven spelen.
Mogelijk dat uw verhuizing en de energie die dat u allen gekost heeft, een extra kwetsbaarheidsfactor voor uw dochtertje is geweest.
Verder vertelt u dat uw dochtertje qua ontwikkeling voorloopt op andere kinderen. Mogelijk betekent dit, in combinatie met haar temperament, dat ze grensoverschrijdend wordt omdat ze weinig grenzen tegenkomt.
Een vraag die dan ook rijst, is hoe u als ouders grenzen stelt aan uw dochtertje. Ze maakt om onbegrijpelijke redenen haar vissen dood; betekent dat ook dat u voornamelijk via begrip probeert om grenzen te stellen?
Begrip is natuurlijk ook belangrijk, maar u biedt uw dochter pas echte veiligheid door grenzen te stellen en daar ook consequenties aan te verbinden. Maar misschien doet u dat al zo. Ik kan me nog voorstellen dat een slim kind een ouder ertoe kan verleiden om veel uit te leggen, en dat daarmee soms vermeden wordt dat er grenzen gesteld worden.
Bij slimme kinderen speelt de factor "uitdaging" ook een rol. Als dat bij uw dochter het geval is, dan zou zij beter moeten gaan functioneren zodra ze naar school gaat.
Ik kan niet goed beoordelen welke "kind-factor" er nu bij uw dochtertje speelt die maakt dat ze zo reageert zoals u beschrijft.
Het kan een combinatie zijn van temperament, slimheid, omstandigheden en opvoeding.
Het kan echter ook verder gaan dan temperament: onvermogen dat belangrijke beperkingen in het functioneren geeft, zoals we dat bijvoorbeeld zien bij kinderen met ADHD of aan autisme verwante contactstoornissen.
Consequent grenzen stellen dus. U kunt dit combineren met een beloningssysteem voor gewenst gedrag (bijvoorbeeld: goed voor haar huisdier zorgen).
Belonen kan zijn: het geven van een compliment. Maar ook kun je via een sticker-programmaatje werken, en dan per dag (of, als ze dat kan overzien, per week) een materiële beloning geven.
Ongewenst gedrag moet je negeren. Je kan dan via time-out werken: als ze haar broertje slaat, gaat ze naar de gang. Of naar een andere plek met weinig prikkels.
De kunst is om door zo'n programma heen wel te laten merken aan uw dochtertje dat u om haar geeft. Het gedrag wijs je af, niet het kind.
