24 april 2009 door Aleid Grijpma
We hebben twee kinderen: een jongen van 15 en een meisje van 12. Onze zoon heeft pdd-nos. Op zich kan hij er goed mee omgaan en op school krijgt hij alle hulp. Dit is dan ook niet het probleem. Wel een probleem is dat hij al vanaf het zindelijk worden moeite heeft met poepen.
Hij doet het nog steeds zeer regelmatig in zijn broek. We zijn hiervoor – toen hij zo'n 8 of 9 jaar was – bij een kinderarts geweest. Niets wees op een medisch probleem, wel zijn we door de arts doorverwezen naar een psycholoog. Deze constateerde dat hij erg onzeker is.
Pas op latere leeftijd in de brugklas is eruit gekomen dat hij pdd-nos heeft. Hij is hiervoor bij het GGZ onder behandeling geweest. Daar is niet gesproken over zijn broekpoepen. Het broekpoepen deed hem nooit zoveel. Maar nu wel.
Hij zit bij de Rowans [een scoutinggroep - red.] en tijdens het laatste weekend ging het ook mis. Er werd door de anderen iets over gezegd dat hij stinkt. Hij wil nu eigenlijk stoppen met de Rowans. Hij zal hierdoor in een isolement raken. Wat kunnen we doen?
Broekpoepen bij pdd-nos'ers is iets wat ik regelmatig zie. Het lastige eraan is dat het vaak heel hardnekkig is, vooral vanwege hun gebrekkige motivatie om er iets aan te doen. Hun autistische aandoening zorgt ervoor dat ze meestal niet zo'n last hebben van de reacties van anderen. Er is dus weinig reden voor ze om actief mee te werken aan een oplossing van het probleem. Bij uw zoon was dat lange tijd ook het geval, maar om de een of andere reden neemt hij de reacties nu wél serieus. Dat is dus een goed moment om er alsnog iets aan te gaan doen.
Ikzelf heb altijd sterk de neiging om dit soort problemen bespreekbaar te maken, ook met de kinderen zelf. Ik zeg ze dan gewoon dat het niet normaal is, en dat het anders moet. Het klinkt misschien hard, maar pdd-nos of niet: het moet écht aangepakt worden. Want anders krijg je als kind absoluut problemen, zoals uw zoon nu ook merkt. Namelijk dat je van andere kinderen commentaar gaat krijgen en dat moet je echt voorkomen.
In zo'n gesprek probeer ik er altijd achter te komen waarom ze niet op tijd naar de wc gaan. Speelt het bijvoorbeeld vooral in een vreemde omgeving? Durven ze dan niet te zeggen dat ze naar de wc moeten? Speelt er misschien stress mee? Gebeurt het op moeilijke momenten wanneer ze zich onzeker voelen? Of zijn ze vaak zo druk bezig dat ze te laat gaan? Enzovoorts.
Natuurlijk is het wel van belang dat je rekening houdt met de pdd-nos problematiek. Maar ook dat je ieder kind apart bekijkt. Want bij ieder kind, ook al hebben ze allemaal pdd-nos, kunnen weer heel andere dingen problematisch of lastig zijn. Kortom: er is nooit één verklaring voor het broekpoepprobleem. Pdd-nos op zich is niet voldoende als verklaring.
U gaf verder weinig achtergrondinformatie, waardoor ik vanaf deze afstand niet kan zeggen wat bij uw zoon de verklaring voor zijn vuile broeken zou kunnen zijn. Ik zou bijvoorbeeld moeten weten op wat voor school hij zit, en wat voor soort jongen het is. Is hij wat teruggetrokken en angstig, of juist meer naar buiten gekeerd (externaliserend) met gedragsproblemen, etc.? Ook vertelde u niet hoe het broekpoepen ontstaan is. Is hij wel zindelijk geweest voor ontlasting? En wat is er tot nu toe geprobeerd?
Zoals gezegd is het eigenlijk heel goed dat hij nu meer last heeft gekregen van zijn probleem. Dat kan zijn motivatie vergroten. Pak die kans! Ik zou hem dus zeker niet van de Rowans afhalen (of toestaan dat hij ermee stopt), maar dat lidmaatschap gebruiken als drukmiddel om het probleem nu aan te gaan pakken. "Zie je wel hoe belangrijk het is om er nu echt eens iets aan te gaan doen?"
Op zich verschilt de aanpak verder niet zoveel van kinderen zónder pdd-nos. In beide gevallen kies je meestal voor een gedragsmatige aanpak, hetzij informeel (door de ouders zelf), hetzij professioneel.
In uw geval zou ik een professionele aanpak adviseren, omdat het probleem al zo lang bestaat. Je kunt dan kiezen voor iemand die werkzaam is in de kinder- en jeugdpsychiatrie, maar tegenwoordig zijn er ook diverse poliklinieken kindergeneeskunde met gespecialiseerde poeppoli's. Uw huisarts kan u doorverwijzen.
Let op: voor een gedragsmatige aanpak moeten lichamelijke problemen (zoals obstipatie) natuurlijk wel uitgesloten zijn.
Meestal werkt het als volgt. Eerst zal uw zoon waarschijnlijk moeten bijhouden van de momenten waarop hij in zijn broek poepte, waar dat was, wat er toen gebeurde, etc. Hij moet dus een dagboekje bijhouden van de momenten waarop het mis ging.
Na een tijdje kun je met behulp van de dagboekaantekeningen gaan kijken of er een patroon te ontdekken valt, of dat er bepaalde stress-factoren een rol spelen. Soms blijkt bijvoorbeeld dat het altijd op een vast moment van de dag gebeurt. Dat kun je gebruiken om juist dan naar de wc te gaan!
Vervolgens zal de therapeut met u en uw zoon een programma maken om naar de wc te gaan, met het dagboek als leidraad. Zeker bij kinderen met pdd-nos is het belangrijk dat de ouders hun kind helpen en begeleiden bij het uitvoeren van dat programma. Mijn ervaring is dat belonen daarbij een krachtig hulpmiddel is.
Iedere instelling en iedere therapeut zal het natuurlijk een beetje anders aanpakken, maar het belangrijkste is dat u uw zoon vertelt dat het probleem nu echt opgelost gaat worden en dat u hem daarbij gaat helpen.
Succes ermee!
