12 november 2004 door Ietje Heybroek
Ik ben sinds een jaar stiefvader. Zwaar woord, want de kinderen (12 en 16 jaar oud) noemen me gewoon bij mijn voornaam.
Mijn vraag: hoe kun je het beste omgaan met het gevoel dat je als stiefvader soms het idee hebt dat je net buiten de relatie tussen moeder en kinderen staat? Je wringt je in bochten en soms kiest de moeder voor haar kinderen. Heel natuurlijk, maar soms geeft het een gevoel dat je jezelf weer op tweede plek moet zetten. Ondanks dat ik heel veel van iedereen hou.
Ik kom zelf uit een bewust kinderloze relatie. Zou het kunnen zijn dat mijn probleem te maken heeft met het feit dat ik nooit rekening heb hoeven houden met kinderen?
Ik ben er erg mee bezig, samen met mijn huidige vriendin. Ik wil mezelf vaak wegcijferen, maar merk dat ik dan weer met mezelf in de knoei kom.
Wat u beschrijft is heel herkenbaar. Ik hoor het vaak van stiefouders. De 'echte' ouder en zijn of haar kinderen hebben samen een geschiedenis; ze hebben vaak al veel meegemaakt. U bent bezig samen met uw nieuwe partner en haar kinderen geschiedenis te maken. Dat kost tijd. (Zoals ik er altijd bijvertel: de vorming van een stiefgezin kost 4 tot 7 jaar.)
Het gevoel buitengesloten te worden is een gevoel dat bij stiefouderschap hoort, zou ik willen zeggen. Vooral bij emotionele zaken kan dat gebeuren. Bedenk echter dat de 'echte' ouder en het kind of de kinderen dit niet expres doen. Het heeft te maken met de voorgeschiedenis.
Ouders hebben er meestal voor gekozen om kinderen te krijgen. En de meeste ouders houden onvoorwaardelijk van hun kinderen. De kinderen zullen – als het goed is – dus altijd op de eerste plaats staan. Dat is een gegeven. Als een ouder moet kiezen, zal hij of zij normaal gesproken dus altijd voor de kinderen kiezen. Dat is begrijpelijk en normaal. Het is gewoon iets wat je moet aanvaarden, en waar je aan moet wennen.
Misschien wordt dat proces van aanvaarden en wennen wat makkelijker voor u, als u zich realiseert dat ouderliefde een ander soort liefde is dan partnerliefde. Dus: als een 'echte' ouder zijn of haar ouderliefde uit (door te kiezen voor de kinderen, als het erop aan komt), dan wil dat niet zeggen dat die 'echte' ouder minder van zijn of haar partner houdt. Het is gewoon een andere liefde.
Vooral in het begin, als een (eventueel toekomstige) stiefouder nog wild verliefd is op de ander, kan het niet op de eerste plaats komen snel tot jaloezie leiden. Ook dat komt ook veel voor. Erover praten met de partner – zoals u gelukkig al doet – kan daarbij helpen.
U hoeft zichzelf niet weg te cijferen. Veel stiefouders doen dat, maar komen er uiteindelijk van terug.
Waarom komen ze ervan terug? Omdat het geen enkele zin heeft (of erger nog: omdat het de situatie zelfs kan verslechteren), maar ook omdat ze zich realiseren dat ze helemaal geen minderwaardige partner zijn, maar gewoon een ánder soort partner.
U wringt zich in allerlei bochten, zegt u. Waarschijnlijk wilt u daarmee spanningen voorkomen. Niet doen.
Het is beter om te accepteren dat er nu eenmaal spanningen kunnen optreden (ze zijn normaal) en om ze bespreekbaar te maken. Nogmaals: het vormen van een stiefgezin kost veel tijd en gaat absoluut niet vanzelf. Het is belangrijk dat er gecommuniceerd wordt over de problemen. Hoe beter je daarin slaagt, hoe sneller het gezin zich kan vormen.
Het kan helpen om op gezette tijden met elkaar om de tafel te gaan zitten. Bijvoorbeeld eenmaal per week, op een vast tijdstip. Elk lid van de familie mag dan vertellen over de gebeurtenissen van de afgelopen week. Het spreekt vanzelf dat er daarbij stiefzaken aan de orde kunnen komen.
Mocht u bang zijn dat de gemoederen hoog gaan oplopen, dan kunt u afspreken om de eerste paar keer geen commentaar te geven op degene die zijn verhaal vertelt. De anderen beperken zich dan tot luisteren. Ieder gezinslid kan zo zijn ei kwijt.
Door op die manier te praten, weet iedereen wat er leeft bij de andere gezinsleden. En zodra er goed geluisterd kan worden, na een paar weken, kan men commentaar gaan geven.
Heeft u behoefte aan meer informatie, schroom dan niet om erover te lezen. Mijn boek (zie onder) is een van de mogelijkheden.
Ook kunt u zich aansluiten bij een gespreksgroep van de Stichting Stiefgezinnen Nederland (zie: www.stief.nl). Daar praten ouders met een stiefgezin met elkaar. Er is veel herkenning en erkenning van de zaken die er spelen in een stiefgezin.
