15 juni 2007 door Frea Kruisinga
Ik heb een zoontje van 9 jaar dat erg veel moeite heeft met inslapen. Hiervoor krijgt hij iedere avond 1mg melatonine. Daarvan valt hij wel in slaap. Als ik hem een placebo geef, ligt hij om 24.00 uur nog wakker.
Ik vraag me af of hij zelf wel melatonine aanmaakt. Mijn huisarts weet niet hoe dat onderzocht kan worden. Ook een klinisch chemicus kon mij geen antwoord geven. Kunt u er iets over zeggen?
Om te beginnen wil ik benadrukken dat ik – als algemeen kinderarts – absoluut geen expert ben op het gebied van melatonine. Maar ik vond het wel een uitdaging om hiervoor de medische literatuur in te duiken. Hieronder mijn bevindingen.
Melatonine is een hormoon dat aangemaakt wordt door de hypofyse (een klier in de hersenen). Het hormoon wordt uitgescheiden in een 24-uurs ritme, met een lage uitscheiding overdag (als het licht is) en een hogere uitscheiding in de avond en de nacht (als het donker is).
Melatonine heeft een positief effect op inslapen en doorslapen, en wordt dus wel gebruikt bij slapeloosheid en andere slaapproblemen. Ook bij een jet-lag kan het helpen om het dag/nacht-ritme weer in het gareel te krijgen. Bij langdurig gebruik kan de werking afnemen, zodat geadviseerd wordt om regelmatig een tijdje te stoppen.
Naast het dag- en nachtritme zijn er nog andere factoren van invloed op de uitscheiding van melatonine. Om te beginnen de leeftijd.
Bij kleine kinderen neemt de melatonine-uitscheiding in eerste instantie toe, met een piek tussen het 1e en het 3e levensjaar. Daarna neemt de uitscheiding iets af, waarna het lange tijd (ook tijdens de volwassenheid) min of meer constant blijft. Bij senioren gaat het dan nog weer wat verder afnemen.
Daarnaast zijn er een aantal bijzondere factoren die invloed kunnen hebben op de melatonine-uitscheiding. Zoals:
Voor wat betreft de toediening van melatonine zijn er geen belangrijke bijwerkingen beschreven, maar dat geldt alleen voor de korte termijn. Naar mogelijke bijwerkingen op lange termijn is geen onderzoek gedaan.
Ondanks het feit dat er geen belangrijke bijwerkingen beschreven zijn, wordt toch afgeraden om melatonine te geven aan gezonde kinderen.
Situaties waarin het wél kan worden voorgeschreven, zijn bijvoorbeeld:
Dan nu uw eigenlijke vraag, of uw zoontje zelf voldoende melatonine aanmaakt. Die vraag is om meerdere redenen moeilijk te beantwoorden, zo blijkt.
In principe kán het melatonine-gehalte wel gemeten worden – bijvoorbeeld in het speeksel – maar dat is een heel ongebruikelijke meting. In het AMC, waar ik werkzaam ben, is het alleen bij (volwassen) mensen gedaan die meededen aan een wetenschappelijk onderzoek.
Een bijkomend probleem is dat het interpreteren van de gemeten waarden heel lastig is, omdat er sprake is van het eerder genoemde 24-uurs ritme. Er zijn dus geen goede 'normaalwaarden' beschikbaar. Want wat is 'normaal', als het melatonine-niveau bijna van uur tot uur kan verschillen? Bovendien is er alleen onderzoek gedaan bij volwassenen en niet bij kinderen.
Dus wat is een normale waarde voor een kind van 9 jaar op een bepaald tijdstip? We weten het gewoon niet. En als je niet weet wat normaal is, dan weet je ook niet of zo'n kind misschien te weinig melatonine aanmaakt.
Al met al lijkt het me verstandig om nog eens goed na te denken of u wel melatonine aan uw zoontje moet geven, en of er misschien toch geen andere oorzaken zijn waardoor hij niet goed in slaap valt.
Als zijn moeite met inslapen veel invloed heeft op zijn functioneren overdag, zou u met uw huisarts kunnen overleggen of hij misschien baat kan hebben bij een verwijzing naar een gespecialiseerd slaapcentrum. Zoals: het Medisch Centrum Haaglanden (MCH) in Den Haag, of het Slaapcentrum SEIN Zwolle (SSZ).
