3 juni 2005 door Joanna Sandberg
Ik heb twee jongens, van 13 en 15 jaar. Zij gaan veel om met jongens die drugs gebruiken en criminele dingen doen. Van ons mag dat niet. Wij waarschuwen ze altijd maar dat helpt niet.
Wat kunnen we doen voor het te laat is?
Om te beginnen moet u stoppen met waarschuwen. Telkens waarschuwen helpt namelijk niet, zoals u zelf al constateerde. Het wordt een soort repeterende grammofoonplaat die geen enkele indruk meer maakt.
Dat moet u dus niet doen. Maar wat dat wel? Hieronder zal ik u daarvoor een aantal tips en adviezen geven.
In ieder geval moet u uw zoons uit elkaar halen. Een 13-jarige jongen mag nu eenmaal niet dezelfde dingen als een 15-jarige jongen. De oudste mag bijvoorbeeld later thuiskomen en langer opblijven, hij krijgt iets meer zakgeld, meer verantwoordelijkheden, enzovoorts.
Zo maakt u een onderscheid tussen datgene wat een beginnende puber (van 13) mag en wat een oudere puber (van 15) mag. Het grote voordeel van deze aanpak is dat u ook niet meer tegenover één blok staat, en dat u elk kind zijn eigen benadering kunt geven. Dat hebben ze nodig.
Omgekeerd moet u als ouders juist wel zorgen dat jullie samen één blok vormen. Dus: samen afspraken maken wat je wel en niet goed vindt, zodat voor jullie zonen duidelijk is dat jullie samen beslissingen nemen. Jullie vormen samen het ouderlijk gezag.
Met jonge kinderen (dat wil zeggen: jonger dan uw zoons) neem je als ouders als vanzelfsprekend de beslissingen. Maar met pubers is dat natuurlijk een ander verhaal. Hoe ouder een kind, hoe meer ruimte je het geeft om te onderhandelen.
Bepaalde zaken moeten ouders echter blijven verbieden, zoals: crimineel gedrag, omgaan met verkeerd volk, drugs-gebruik, spijbelen, vandalisme en agressie. Kortom, alle zaken die niet goed zijn voor een (opgroeiend) mens. En het is uw verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat uw zoons zo goed mogelijk opgroeien.
Ik raad u en uw man aan om samen regels op te stellen, die – zoals gezegd – verschillend kunnen zijn voor beide zonen. Zodra voor jullie als ouders duidelijk is wat wel en niet mag, kun je een serieus gesprek beginnen met de kinderen, en de regels uiteen zetten.
Het is goed om in zo'n situatie wel wat onderhandelingsruimte open te laten voor jullie puberzonen. Net als bij de regels zelf, kan ook die onderhandelingsruimte voor beide jongens verschillend zijn. Een 15-jarige mag nu eenmaal meer dan een 13-jarige. Een troost voor de jongste is dat hij op den duur óó 15 wordt.
Het inbouwen van onderhandelingsruimte heeft minstens twee voordelen. Ten eerste wordt het gesprek er wat prettiger door, omdat de jongens het gevoel krijgen dat ze ook zelf nog wat te zeggen hebben. Ten tweede wordt het voor u en uw man makkelijker om de uiteindelijke regels te handhaven, omdat u door een beetje te onderhandelen de jongens mede-verantwoordelijk hebt gemaakt. Ze hebben dan immers (gedeeltelijk) hun eigen regels gemaakt.
Tijdens het gesprek over de regels kun je ook meteen de sancties op het niet nakomen ervan aangeven. Bijvoorbeeld: wie niet eerlijk vertelt waar hij uithangt, moet de volgende avond binnen blijven.
Bereid die sancties wel goed voor, en denk er zorgvuldig over na voor je ze noemt. Want als het onmogelijk is om ze te realiseren, verlies je alle geloofwaardigheid. Dus:
Maak heel duidelijk dat jullie – gezien hun leeftijd – verwachten dat ze zich aan de afspraken houden. Doen ze dat niet, dan is er een vertrouwensprobleem. En een vertrouwensprobleem nemen jullie als ouders hoog op.
Zoals u weet werkt belonen meestal beter dan straffen. Naast sancties moet u dus zeker ook beloningen bedenken. U kunt dus zeggen dat degene die laat zien dat hij zich aan de regels houdt, meer ruimte kan krijgen.
Maar: zodra een van beiden zich niet aan de regels houdt, moet je je gezag als ouder serieus nemen, en moet je gebruik maken van je (ouderlijke) macht.
Pubers vinden het heerlijk om van nieuwe vrijheden te proeven. Een 13-jarige is net van de basisschool af, en wil – net als zijn grote broer van 15 – stoer zijn, bij een groep horen, zich onderscheiden van de rest, en zelf beslissingen nemen.
Waarschijnlijk vinden uw zoons die groep jongens erg stoer. Leg hen uit waarom jullie niet willen dat ze met hen omgaan. U kunt zeggen dat je op deze leeftijd (nog) sterk beïnvloedbaar bent, en dat jullie niet willen dat zij negatief door hen beïnvloed worden, met criminaliteit en drugs.
Uw zoons moeten weten dat als ze zich niet aan de afspraken houden, u er écht een probleem van gaat maken. U gaat ze dus actief achter de vodden zitten. U gaat controleren waar ze uithangen (desnoods op de fiets) en u gaat checken of ze de waarheid spreken. Pubers vinden dat vreselijk, maar als ouder moet je echt controleren én confronteren. Anders gaat het beslist mis, zoals u aangaf.
Overweeg om contact op te nemen met andere ouders, en met de ouders van het groepje jongeren waarvan u niet wilt dat uw zoons daarmee omgaan. Laat zien aan uw zonen dat u niet bang bent, en dat u heel ver gaat, als een van hen zich niet aan de regels houdt.
U kunt ook contact opnemen met school, en vragen hoe uw zonen zich daar gedragen. Houden ze (of één van hen) zich daar wel aan de regels? Als dat zo is, dan weet u dus dat ze zich wel aan regels kunnen houden.
Maar als ze zich op school ook niet aan de regels houden, dan moet u samen met school de jongen(s) aanpakken.
Het is sowieso goed als school ervan op de hoogte is hoe het thuis gaat. Maak ook hier onderscheid tussen de beide jongens.
Daarnaast raad ik u aan om contact op te nemen met de buurtregisseur (wat vroeger de wijkagent werd genoemd). Maak afspraken over de manier waarop hij jullie kan helpen.
Ook intern, in het eigen gezin, valt er nog heel wat winst te behalen. Zo verbetert u de sfeer, en vergroot u de kans dat uw regels worden nageleefd:
En dan het belangrijkste van alles. Als een kind, en zeker een puber, ervaart dat het zijn ouders écht kan schelen hoe het met hem gaat, en als hij weet dat zijn ouders écht moeite doen om te zorgen dat het goed met hem gaat, dan zal hij het fijn vinden als zijn ouders trots op hem zijn.
Dat beïnvloedt zijn gedrag positief, waardoor hij soms iets zal laten voor zijn ouders.
En tot slot: verwacht niet te snel resultaat. Vaak gaan veranderingen gepaard met vallen en opstaan. Ik wens jullie veel succes.
