3 februari 2006 door Aleid Grijpma
Ik heb een zoon van 16 jaar. In de eerste klas van het VMBO is hij getest op ADHD door een kinderpsychiater, die constateerde dat hij dat inderdaad lijkt te hebben. Gelukkig geeft dit thuis geen enkel probleem. Het is een lieve jongen die thuis alles oplost met humor.
De ADHD blijkt voornamelijk uit het niet kunnen onthouden van dingen, en zich niet kunnen concentreren. In de klas is hij regelmatig een storende factor, niet omdat hij bewust vervelend is, maar hij heeft altijd een weerwoord, of hij probeert een geintje uit te halen, of hij zit ergens op te tikken (iets wat hij de hele dag doet, ook thuis).
Hij slaapt heel slecht en krijgt hiervoor melatonine. Ook krijgt hij ritalin op de dagen dat hij dat zelf wil. Dit is alleen als hij naar school gaat. Ik weet niet of hij er alleen om vraagt als hij ergens mee zit, of dat hij het eigenlijk altijd wel zou willen slikken maar het soms eenvoudigweg vergeet. Ik stimuleer het gebruik nooit, omdat ik zelf geen verschil merk. Maar hij zegt zelf wel dat het met ritalin beter gaat op school. Daarom laat ik het gebruik aan hem over.
Zijn school gaat altijd nét aan. Hij doet VMBO maar hij was HAVO getest.
Tot zover de achtergrond, nu het probleem. Wat me erg dwars zit, is dat hij zo vaak alleen is. Hij komt altijd direct uit school naar huis, zelfs als hij maar een pauze heeft van 15 minuten.
Hij heeft wel vrienden, een grote groep zelfs, maar daar gaat hij alleen mee om als ze hem komen ophalen. Zelf legt hij geen enkel contact. Hierdoor komt het vaak voor – soms weken achter elkaar – dat hij met niemand omgaat.
Zijn vrienden lijken hem graag te mogen, maar hij wordt vaak gewoon vergeten omdat hij zelf nooit aan de bel trekt. Regelmatig sturen wij hem daarom weg om naar iemand toe te gaan, maar dan komt hij meestal na 15 minuten al weer terug. Hij is dan flink down, omdat hij niet weet waar hij heen moet gaan. Het omgekeerde komt trouwens ook wel eens voor, namelijk dat hij meteen de hele dag weg is. Hij heeft zich dan ook echt vermaakt met een van zijn vrienden.
Ik vind het heel vervelend om hem weg te sturen maar ik weet niet wat ik anders moet doen. We hebben hem gedwongen om op voetbal te gaan, wat hij gelukkig ook leuk vindt, maar ook in dat geval komt hij onmiddellijk na de wedstrijd weer terug.
Ik ben bang dat hij een heel laag zelfbeeld heeft en dat hij daarom geen contact zoekt. Ik zou graag willen weten wat ik daaraan kan doen en of ik me terecht zorgen maak.
Ik kan me uw zorgen wel voorstellen, alleen weet ik niet of uw zoon nu echt wel zo'n laag zelfbeeld heeft. Wat me vooral verbaast is dat hij zo netjes weggaat als u zegt dat hij dat moet doen. Ik ken heel veel jongens van 16 die daar niet over peinzen!
Hieronder zal ik aangeven wat er allemaal aan de hand zou kunnen zijn (inclusief de mogelijkheid dat er helemaal niets aan de hand is) en wat uw rol daarbij kan zijn.
Eigenlijk zou u erachter moeten zien te komen waaróm uw zoon het liefste thuis is. Het zou heel goed kunnen zijn dat hij onzeker is over wat anderen van hem denken, en dat hij daarom liever thuis zit. Dat is een negatieve reden. Maar er zijn ook positievere redenen denkbaar. Er zijn bijvoorbeeld jongens die het gewoon prettiger vinden om thuis te zijn, en jongens die er nog niet zo aan toe zijn om met vrienden bezig te zijn. Met name omdat ze weinig affiniteit hebben met datgene wat die vrienden doen in hun vrije tijd.
Wat dóen zijn vrienden eigenlijk in hun vrije tijd? Meestal is dat vrij vaag, vind ik. "Wat rondhangen hier en daar", hoor ik vaak als ik ernaar vraag. Of: "Veel achter de computer zitten". Het zou heel goed kunnen zijn dat uw zoon daar niet zo'n behoefte aan heeft. In dat geval is er dus weinig aan de hand.
Stel dat er sprake is van een laag zelfbeeld. Wat zijn dan de signalen? Vaak zie je dat die op twee manieren tot uiting kunnen komen.
De eerste manier wordt wel de externaliserende (naar buiten gerichte) manier genoemd. Het gaat dan om jongeren die de volgende kenmerken vertonen:
De tweede manier wordt wel de internaliserende (naar binnen gerichte) manier genoemd. In dat geval gaat het om jongeren die de volgende kenmerken vertonen:
Wat betreft de ADHD gaf u aan dat uw zoon vooral last heeft van concentratieproblemen. Hij is dus meer het onoplettende type dan het hyperactieve type. Deze kinderen zij ook vaak wat meer teruggetrokken, en soms ook wat meer in zichzelf gekeerd.
Ik vroeg me daarbij af hoe de medicatiecontrole geregeld is, en of uw zoon ook nog verder begeleid is of nog begeleiding krijgt. Dat is wel belangrijk hoor!
Ook is het altijd belangrijk – zeker als adolescent – om te weten wat je zwakke plekken zijn. Jongeren met concentratieproblemen zijn vaak ook jongeren die dingen makkelijk vergeten, chaotisch zijn en moeite hebben met het plannen van zaken. Dit zou ook heel goed bij hem kunnen meespelen.
Daarnaast zie je vaak dat deze jongeren nog weinig besef hebben van hun eigen persoon, en van datgene wat ze nu verder willen in de toekomst. Zelf vind ik vaak ook dat ze emotioneel wat jonger overkomen dan hun leeftijdgenoten, waardoor het ook moeilijk voor ze kan zijn om aansluiting te vinden.
En last but not least: dit soort jongeren moet meestal erg gestimuleerd moeten worden (door hun ouders) om op gang te komen, omdat zij dat zelf niet zo in zich hebben. Dit zou heel goed het probleem kunnen zijn bij uw zoon, namelijk dat hij gewoon niet goed weet hoe hij het moet regelen.
Het innemen van zijn medicijnen zou goed kunnen helpen bij het laatst genoemde probleem, vooral ook omdat u aangaf dat hij ondanks een goed niveau toch moeite heeft met het VMBO. Dat lijkt me voor hem zeer lastig, en zeker ook niet bevorderlijk voor zijn zelfvertrouwen.
Wat ik eerder al suggereerde geldt hierbij in nog sterkere mate, namelijk dat het mij verstandig lijkt als u samen met uw zoon nog eens gaat praten met de behandelend arts (die de ritalin heeft voorgeschreven). Het komt namelijk veel voor bij mensen die al lang niet meer op controle zijn geweest, dat hun dosering niet meer klopt.
Een extra reden om nog eens te gaan praten over de medicatie, is dat er tegenwoordig een nieuwe vorm van ritalin is (genaamd Concerta), die je maar een keer per dag hoeft te slikken. Mocht u dit nieuwe middel overwegen, ga dan wel even goed na hoe uw zorgverzekeraar daar tegenaan kijkt. Soms moet er een nieuwe polis voor afgesloten worden. Meer informatie daarover kunt u vinden op de website van de oudervereniging Balans.
Het belangrijkste van alles is wat uw zoon er zelf van vindt. Heeft hij het idee dat er een probleem is? Wil hij graag dat er iets verandert? Aan de hand daarvan kunt u bepalen in hoeverre het nodig is om hem te stimuleren en te begeleiden.
Succes ermee!
