27 maart 2009 door Aleid Grijpma
Mijn vrouw heeft ruim 10 jaar geleden haar eerste psychose gehad en later nog twee keer, waarvan de laatste in 2002. Pas later luidde de diagnose 'een schizo-affectieve stoornis'.
Wij hebben twee zoons. De oudste (16) heeft er op het eerste gezicht weinig moeite mee gehad. De jongste (15) heeft echter periodes gehad waarin een behoorlijke terugval was te constateren. Hij had dan problemen met de concentratie.
Aan het eind van het vorige schoolseizoen ging het dermate goed op school dat overwogen werd om hem van havo 2 naar vwo 3 te laten gaan, maar daar zijn we niet mee akkoord gegaan. Aan het einde van het eerste schooljaar had hij namelijk zo'n slechte periode achter de rug dat het destijds al moeite kostte om hem op de havo te krijgen.
De laatste maanden van het huidige schooljaar lijkt het weer bergafwaarts te gaan. Zes onvoldoendes op zijn rapport, diverse malen uit de les verwijderd, en vaak te laat op school, terwijl hij op tijd vertrekt.
Op dit moment mag hij een aantal weken niet meer in een bepaalde les komen, maar moet hij zich melden in de meldkamer. Vandaag was de eerste keer en daarover kreeg ik ook al een melding van wangedrag. Tot overmaat van ramp kregen we ook een uitnodiging van de leerplichtambtenaar en mag ik binnenkort op rapport verschijnen.
Ligt hier een link met de aandoening van mijn vrouw? Wat kunnen wij hieraan doen? We hebben de laatste weken diverse goede gesprekken met hem gevoerd en telkens is hij van goede wil, maar het gaat al heel snel weer mis.
We overwegen een afspraak met de huisarts te maken, maar op de een of andere manier zie ik hem niet graag het circuit ingaan, mede vanwege een aantal minder prettige ervaringen met mijn vrouw, die al heel wat psychiaters en psychologen voorbij heeft zien komen.
Wat kunnen we doen om hem weer bij de les te krijgen?
Ik moet u eerlijk zeggen dat ik geen idee heb of er een link is met de gebeurtenissen rond uw vrouw. Maar heel waarschijnlijk lijkt het mij toch niet. Je zou dan immers verwachten dat de problemen zich al veel eerder voorgedaan zouden hebben, namelijk zo rond de tijd dat uw vrouw ziek was (waarbij ik er vanuit ga dat het de laatste jaren goed met haar gaat).
Om te begrijpen wat er aan de hand zou kunnen zijn, zou ik meer van uw zoon moeten weten. Bijvoorbeeld:
Verder is het ook belangrijk om iets te weten over de geschiedenis rond uw vrouw. Bijvoorbeeld:
Vanzelfsprekend kunt u dit soort vragen ook aan uzelf stellen, om wat meer grip op het probleem te krijgen.
Zo op het eerste gezicht zie ik drie mogelijke verklaringen voor het gedrag van uw zoon.
1. De concentratieproblemen die u noemde, hoeven niet per se te maken hebben gehad met uw vrouw. Ze kunnen ook een andere oorsprong hebben; ik denk dan aan ADD.
Dat het juist de laatste tijd steeds slechter met hem gaat, kan te maken hebben met het feit dat de school steeds meer eisen aan hem stelt, en hij steeds meer tegen zijn beperkingen (ten gevolge van de eventuele ADD) aanloopt, wat leidt tot slechtere cijfers.
Verder moet hij naarmate hij ouder wordt ook steeds meer zelf regelen (op tijd komen, huiswerk plannen, etc.) en dat lukt hem niet. Naast de concentratiestoornis zie je dan ook dat dit soort ADD-jongens steeds onverschilliger wordt ("Het lukt me toch niet") waardoor de motivatie steeds verder afneemt.
2. De tweede mogelijkheid is dat er sprake is van identiteitsproblemen. In het verleden heeft uw zoon misschien allerlei dingen zelf moeten regelen (vanwege de problemen met zijn moeder), waardoor hij gewend is geraakt zijn eigen gang te gaan, en juist weinig gewend is om zich aan regels te houden. Dat kan tot problemen leiden in situaties waar regels belangrijk zijn, zoals op school. Gekoppeld aan een gebrekkige motivatie voor school kan dan de neiging ontstaan om contact te zoeken met gelijkgestemden, waarbij iedereen elkaars probleemgedrag nog verder gaat versterken.
Bij dit soort jongens zie je vaak dat er toch ook wel problemen in de basisschoolleeftijd waren. Bijvoorbeeld in de vorm van (agressieve) gedragsproblemen, of juist het omgekeerde, in de vorm van angst en onzekerheid. In de puberteitsfase kunnen er dan conflicten ontstaan zoals u die beschreef.
3. Ten derde kan er sprake zijn van 'gewone' puberteitsproblemen. 'Gewoon' in die zin dat er verder geen psychiatrische problematiek aan ten grondslag ligt. Kenmerkend voor deze mogelijkheid is dat er vóór de puberteit geen echte gedragsproblemen waren. De vraag is dan vooral hoe je deze moeilijke periode zo goed mogelijk doorkomt.
Probeert u eens na te gaan welke van de bovenstaande mogelijkheden bij uw zoon van toepassing zouden kunnen zijn.
Denkt u aan optie 1 (ADD) of optie 2 (identiteitsproblemen), dan zou ik toch wel overwegen om uw zoon te laten onderzoeken, ook al hebben u en uw vrouw daar slechte ervaringen mee.
Wat optie 1 betreft: zeker bij jongens met concentratiestoornissen is het belangrijk om dat goed te diagnosticeren en er iets aan te doen, om te zorgen dat hij gemotiveerd blijft voor school. Bij eventuele planningsproblemen kun je ook denken aan huiswerkbegeleiding. En als er werkelijk sprake is van ADD, kan dat ook ertoe bijdragen dat de school anders (lees: begripvoller) naar hem gaat kijken, waardoor de negatieve spiraal doorbroken kan worden.
En wat optie 2 betreft: ook daarvoor geldt dat een goede diagnose en goede begeleiding belangrijk zijn, om te zorgen dat uw zoon positiever over zichzelf gaat denken.
Bij optie 3 tenslotte, zou je samen met school en de leerplichtambtenaar kunnen kijken hoe je de problemen kunt aanpakken. Een leerplichtambtenaar klinkt heel zwaar, maar ik heb ook wel de ervaring dat het bij bepaalde groepen jongens goed kan werken. Daarnaast kan uw zoon natuurlijk ook zélf meedenken over mogelijke oplossingen.
Succes ermee!
