22 juni 2022 door Annalotte Ossen

Mijn kind heeft nachtangst, wat kan ik doen?

Nachtangsten, ook wel bekend als ‘night terrors’ en ‘pavor nocturnus’ komen voor bij kinderen tussen de 1,5 en 7 jaar. Nachtangsten zijn anders dan nachtmerries. Nachtmerries, ook wel enge dromen genoemd, bevatten beelden en komen vooral voor in het tweede deel van de nacht. Aan een nachtmerrie heeft je kind nog herinneringen, maar van nachtangst kan hij zich niets herinneren de volgende ochtend. Toch kan het veel impact hebben, maar wat kun je doen als je kind nachtangst heeft?

Night terrors, pavor nocturnus of nachtangst, wat is het?

Plotseling wordt je kind wakker; huilend, krijsend of gillend. Bij nachtangst is je kind overstuur en ontroostbaar. Hij lijkt wakker, omdat hij zijn ogen open heeft, maar hij is dat niet. Soms praat je kind, maar kun je niet verstaan wat hij zegt. En misschien probeer je hem op te pakken of te troosten, maar maakt dit de onrust alleen maar erger. Luister maar eens naar de ademhaling van je kind, die is waarschijnlijk snel en de hartslag is hoog. Een ‘aanval’ van nachtangst duurt meestal tussen de 5 en 30 minuten. Nachtangsten komen voor bij alle kinderen en kunnen soms in periodes (van dagen, weken of jaren) veel voorkomen en soms ook ineens weer verdwenen zijn en dan weer terugkomen.

Waardoor ontstaat nachtangst?

Een hele duidelijke verklaring voor nachtangst is er niet. Wat we wel weten is dat de overgang tussen de lichte slaapfase naar de diepere slaapfase niet rustig verloopt. En dat het vooral voorkomt tijdens de eerste 3 uur nadat je kind naar bed is gegaan. Het is heftig voor jou als ouder om te zien, maar nachtangsten zijn niet schadelijk voor je kind.

Symptomen nachtangst, zo kun je het herkennen

• Nachtangsten ontstaan vaak tijdens de overgang van een lichte- naar een diepere slaap. Meestal dus niet midden in de nacht, wat bij een nachtmerrie vaak wel het geval is.
• Je kind lijkt wakker en heeft zijn ogen misschien open. Maar vergis je niet: ook al zit hij rechtop in bed, hij is nog steeds aan het slapen.
• Hij is erg in paniek, zijn hart gaat als een razende tekeer en soms is je kind ook wat bezweet.
• Troosten of geruststellen; het helpt allemaal niets.
• Je kind kan schreeuwen, om zich heen slaan en schoppen tijdens een nachtangst.
• Je kind weet er de volgende dag helemaal niks meer van.

Leeftijd kind nachtangst

Nachtangsten komen voor bij kinderen vanaf 18 maanden, al beginnen nachtangsten het meest bij kinderen rond een jaar of 3. Bij de meeste kinderen gebeurt het voor het eerst in de peutertijd. Nachtangsten bij kinderen duren vaak tot een jaar of 12 maar er zijn ook kinderen die er nog enkele jaren daarna last van blijven houden. 

Gezondheid

Bedtijden kinderen per leeftijd: van 2 tot en met 18 jaar

Gaat nachtangst vanzelf over?

De gebroken nachten zijn vervelend en het is ontzettend naar om je kind te zien tijdens een nachtangst. Je voelt je als ouder behoorlijk machteloos en soms kunnen kinderen er langere tijd last van hebben. Gelukkig gaan nachtangsten uiteindelijk vanzelf over. 

Wat kun je doen als je kind last heeft van nachtangst?

1. Zorg goed voor jezelf. Zorg dat je na een ‘aanval’ van nachtangst zelf weer makkelijk in kunt slapen. Dit doe je door warm te blijven met warme sloffen, thee, of een fleecedeken. Doe meditatie of mindfulness oefeningen om te ontspannen. Plan overdag voor jezelf rustmomenten in of momenten om bij te slapen. Schakel hulp in om ruimte te maken in je agenda.
2. Blijf tijdens nachtangsten in de buurt van je kind. Zorg dat het zich niet bezeert, door bijvoorbeeld zachte kussens neer te leggen.
3. Kijk hoe en wanneer je contact kunt maken met je kind. Vaak kun je je kind niet aanraken, soms kan zachtjes praten wel kalmerend werken. Als je kind meer overstuur raakt van aanraking en praten, blijf dan rustig en stil in de buurt. Wanneer je kind in de volgende slaapfase komt, zal de nachtangst weer afgelopen zijn.
4. Zorg voor een vast en rustig bedritueel voor je kind, maar voor jezelf kan het ook fijn zijn om een ontspannende avondroutine te hebben.
5. Zorg voor voldoende slaap door een vaste bedtijd en een vaste tijd om op te staan aan te houden. Slaapgebrek heeft zoveel impact op de dag en geniet je van meer slaap, dan kun je ook relatief meer hebben.
6. Schrijf het tijdstip op wanneer de nachtangst heeft plaatsgevonden. Vaak is het tijdstip hetzelfde in de fase. Daardoor is het mogelijk om je kind een kwartiertje van tevoren wakker te maken, om zo de night terror te voorkomen.

Nachtangst voorkomen

Heeft je kind veel last van nachtangsten? Dan kun je met deze tips proberen om te nachtangst te voorkomen

• Vaak hebben kinderen ongeveer op hetzelfde tijdstip last van nachtangsten. Probeer eens om je kind een kwartier voor dat tijdstip kort wakker te maken zodat de slaap op dat moment verstoord wordt en daarna een nieuwe slaapcyclus wordt gestart. Probeer dit enkele nachten na elkaar om te kijken of het effect heeft.
• Veel kinderen gaan te laat naar bed en zijn daardoor oververmoeid. Dit kan een rol spelen in het slaapgedrag. Voorkom dat je kind oververmoeid naar bed gaat door de bedtijd iets te vervroegen en vlak voor het slapen geen drukke activiteiten meer in te plannen.
• Zorg voor een vast slaapritueel zodat het lichaam van je kind zich al kan voorbereiden op de nacht. 
• Let eens op de fases waarin je kind nachtangsten ervaart. Zijn dit vaak periodes waarin er onrust in de dagen is of er spannende, nieuwe dingen zijn gebeurd? Dit kunnen kinderen vaak lastig benoemen waardoor ze het in de nacht verwerken.

Nachtangsten zijn zwaar en belastend

Voor jou als ouder is het intensief als je kind regelmatig last heeft van nachtangsten. Niets kunnen doen tijdens een aanval van nachtangst is moeilijk en je voelt je misschien zelfs machteloos. Daarnaast is het erg vermoeiend om meerdere keren per nacht eruit te moeten. Let erop dat je goed voor jezelf zorgt tijdens deze periodes. 

Slaapprobleem of nachtangst?

Soms gaan slaapproblemen en nachtangsten samen en is het een uitdaging om een slaapplan op te stellen. Gelukkig sta je er als ouder niet alleen voor en hopelijk durf je om hulp te vragen wanneer jij en jullie dat nodig hebben. Juist door weinig slaap, kunnen er situaties ontstaan die je liever wil voorkomen. Je loopt op je tenen en hebt minder energie; dat heeft invloed op de sfeer in huis. Door tijdig aan de bel te trekken bij een deskundige, kan er met expertise naar het gedrag, de ontwikkeling en het slaapprobleem van het kind worden gekeken. Vanuit deze deskundigheid is het mogelijk om meer kanten van jouw kind te belichten en te ontdekken waar het gedrag vandaan komt, maar ook om de oorzaak aan te pakken (in plaats van alleen te focussen op de gevolgen) zodat het slapen weer vanzelf gaat. Als je er middenin zit, kan het lastiger zijn om te observeren, te analyseren en oorzaak/gevolg aan te pakken. Door er samen naar te kijken, voel je je gehoord en gezien, maar kan je ook toewerken naar een duurzame oplossing. Slaapproblemen hakken er behoorlijk in. De impact van niet slapende kinderen op het hele gezin is enorm: durf om hulp te vragen bij een opvoeddeskundige om er met elkaar voor te zorgen dat iedereen weer van genoeg slaap (en energie) kan genieten.