1 oktober 2004 door Ietje Heybroek
Ik ben nu tweeëneenhalf jaar samen met mijn vriend die vier jaar geleden gescheiden is, en uit dat huwelijk een zoontje van nu bijna 9 jaar heeft. (Vanaf nu noem ik het zoontje "A.") Mijn vriend en ik wonen dik anderhalf jaar samen. Zijn zoontje woont voor het grootse deel bij zijn moeder, die ook alweer bijna vier jaar een relatie heeft met een andere man, waarmee ze niet officieel samenwoont, maar wel heel veel mee samen is. Haar partner is ook gescheiden en heeft een dochter van 7 jaar oud. De omgang tussen mijn vriend en zijn ex is niet zo goed. En dat is een understatement.
Tot voor kort was A. elk weekend en elke woensdagavond bij ons. De ene week vrijdag tot zaterdagavond en de andere week vrijdag tot maandagochtend.
Sinds een klein half jaar is het woensdagbezoek gestopt, omdat het voor A. te moeilijk werd voor zo'n korte periode naar ons toe te komen. Volgens de ex "wilde hij niet naar zijn vader toe".
Dik zes maanden heeft A. nu slaapproblemen. Dit begon met angst voor monsters (figuren uit Harry Potter) en bang zijn in het donker, maar die angst is nu veranderd in angst voor het niet kunnen slapen.
Bij zijn aankomst zie je de spanning al op A's gezicht en op dat moment maakt hij zich al druk dat hij niet kan slapen. Als zijn bedtijd is gekomen, begint hij vrijwel meteen te huilen, wat al snel overgaat in hysterie. Ook dingen als buikpijn en duizeligheid passeren de revue.
Mijn vriend (en ik ook) hebben al van alles geprobeerd. Muziek draaien, een lief boekje lezen voor het slapen gaan, praten over wat hem dwarszit, een dagboekje bijhouden om zijn gevoelens en gedachten in op te schrijven, zeggen dat niet-slapen niet erg is en dat hij dat wel weer inhaalt, homeopathische druppeltjes... Maar het mag allemaal niet baten.
Als je vraagt wat er aan de hand is, komt er niet veel uit. Wel dingen als: ik mis mijn moeder (waarop wij zeggen dat dat logisch is, en dat hij haar snel weer ziet en morgen kan bellen). Of: ik moet voor mama zorgen. En vooral veel: ik weet het niet en ik wil me niet zo voelen.
We zitten op het moment echt met de handen in ons haar en weten niet hoe we verder moeten. Wat de situatie nóg erger maakt, is dat de ex nu heeft verboden dat A. bij ons slaapt, waardoor mijns inziens het probleem alleen maar groter wordt gemaakt, omdat A. dan nooit over zijn probleem heenkomt en zijn angst dus onmogelijk grote proporties aanneemt.
Met de ex is ondertussen niet meer te praten. Normaliter ook al niet, maar nu is het helemaal extreem. Ze vindt dat ze volledig in haar recht staat.
A. worstelt ontzettend met zijn gevoelens jegens beide ouders en wordt volgens mij ontzettend in het midden gezet. Zo is de ex ervan overtuigd dat A. zelf kan kiezen. Terwijl wij denken dat je een kind nooit moet laten kiezen tussen een van beide ouders. We hebben ook redenen om aan te nemen dat ze A. ontzettend claimt en hem meningen opdringt. Ze zal niet snel letterlijk zeggen: "Blijf maar bij mama, dat wil ik liever, bij papa heb je het niet goed", maar elke vezel in mijn lijf voelt dat dat is wat ze uitdraagt. Mijn vriend en zijn ex verschillen dus echt wezenlijk van idee over dit dilemma en ze zitten in een vreselijke impasse. Met A. er weer als lijdend voorwerp tussenin.
Mijn vraag aan u is dan ook: wat te doen in een dergelijke situatie? Hoe gaan we om met het slaapprobleem en wat moet je juist niet en wel doen? Is dit slaapprobleem een gevolg van de slechte omgang tussen beide ouders? En is er een manier om dit aan de ex over te brengen? Hoe ga je om met dit soort dubbele loyaliteitsgevoelens bij een kind?
Of de slaapproblemen van uw stiefzoon rechtstreeks te maken hebben met de slechte omgang tussen zijn ouders onderling, en de daarmee samenhangende loyaliteitsproblematiek, kan ik vanaf deze afstand helaas niet beoordelen. De kans is groot, maar zeker is het niet. Mocht het om de monsters op zich gaan, kijkt u dan eens het archief van deze rubriek erop na, bijvoorbeeld: Zoon heeft sinds kort last van angsten. Waar komen die vandaan en hoe ga je ermee om?
Aan de manier waarop u met de slaapproblemen omgaat, kan ik weinig toevoegen: zo te zien doet u alles wat er in zo'n situatie mogelijk is. Op één ding na misschien, maar daar kom ik straks op.
Ik wil vooral ingaan op het probleem van de dubbele loyaliteitsgevoelens. Kinderen houden van beide ouders. Soms hebben ze zelf het idee dat ze moeten kiezen tussen de ouders. Dat kan men echter niet van ze vragen.
Ze willen graag beide ouders tevreden stellen. Als de ene ouder kwaad spreekt over de andere, dan is dat heel moeilijk voor kinderen. Soms vertellen kinderen dingen waarvan ze denken dat ze daar de ouder mee tevreden stellen.
Veel kinderen van gescheiden ouders hebben de behoefte om te zorgen voor hun ouders, vooral de ouder waarvan ze het idee hebben dat die zorg nodig heeft. Het kan zijn dat uw stiefzoon het idee heeft dat hij voor zijn moeder moet zorgen.
Een mogelijke oplossing zou kunnen zijn dat uw stiefzoon een tijdje niet bij jullie hoeft te slapen, om de spanning voor hem te doorbreken. Zodra hij weer wat meer ontspannen is, wil hij misschien uit zichzelf weer bij u en zijn vader komen slapen.
Ik realiseer me dat dit voor u misschien niet zo'n bevredigende oplossing is. Maar als uw stiefzoon inderdaad zo'n dijk van een slaapprobleem heeft, dat zich vooral bij jullie manifesteert (en daar niet op te lossen valt), dan zit er waarschijnlijk toch weinig anders op.
Veel sterkte ermee!
