7 maart 2002 door Joanna Sandberg

Plotselinge gedragsverandering bij zoon van 11 - Hoe komt dat? (Met check-list depressiviteit)

Ik heb een probleem met mijn oudste zoon van 11 jaar. Ik heb ook nog een dochter van 1 jaar.

Mijn oudste zoon is ineens erg veranderd. Als hij boos is, vernielt hij dingen en ook slaapt hij met een zakmes onder zijn kussen. Hij durft eigenlijk niet alleen te gaan slapen en wil dan graag dat ik op de kamer van mij en mijn vriend tv ga kijken, of dat ik het licht en de tv daar aan laat als hij gaat slapen. Hij heeft ineens een veel grotere mond en luistert niet meer. Ook zegt hij elke keer als hij gaat slapen "Tot morgen als ik er dan nog ben".

Nu is vorig jaar mijn vader (waar hij een heel goed contact mee had) zeer onverwachts overleden. En drie weken daarvoor mijn oma. Dus in drie weken heeft hij twee keer na een begrafenis moeten gaan.

Nu is mijn vraag: kan zijn gedrag daar nog vandaan komen? Want als ik hem ernaar vraag, dan lijkt het net of het hem niets meer doet. Maar zelf heb ik het idee dat er wel iets mis is.

Peuter

Hoe vertel je je kind dat opa of oma dood is?

Op school is hij ook anders dan normaal. Veel drukker. Eerst was hij erg rustig en luisterde hij ook, maar nu is het een ramp.

Ik zou heel graag een advies van jullie willen hebben.

Antwoord

U schrijft dat uw zoon erg veranderd is in zijn gedrag. En u vermoedt dat dit vooral te maken heeft met het onverwachte overlijden van uw vader en het overlijden van uw oma vlak daarvoor. Ik denk dat dat vermoeden juist is.

Verder vertelt u dat uw zoon een heel goed contact had met zijn opa. Ook al doet uw zoon alsof de dood van zijn opa hem niets meer doet, toch heeft u het idee dat er iets mis is. Ik denk dat u gelijk heeft en dat uw zoon inderdaad zijn opa heel erg mist.

Gedragsverandering

Uw zoon laat – zoals bijna alle kinderen – niet in woorden zien dat hij verdrietig en boos is, maar hij doet dat wél heel duidelijk in zijn gedrag. Zijn huidige gedrag vertoont verschillende bijzonderheden, die ik afzonderlijk zal benoemen.

De gedragsverandering van uw zoon bestaat voor een deel uit agressief gedrag, zoals dingen vernielen wanneer hij boos is, en slapen met een zakmes onder zijn kussen. Dit laatste hoort overigens ook bij angstig gedrag, net als niet alleen meer durven slapen.

Daarnaast vertoont uw zoon lastig gedrag, zoals een grote mond hebben en niet luisteren. Ook op school is hij veel drukker dan normaal en luistert hij slecht.

Zijn verdriet komt vooral tot uiting bij het slapen gaan, wanneer hij tegen u zegt: "Tot morgen als ik er dan nog ben". Met die uitspraak is iets speciaals aan de hand, wat ik straks uitvoerig zal toelichten. Het is namelijk een symptoom van depressief gedrag.

Vragen

U geeft geen informatie over de verdere omstandigheden van uw zoon en uw gezin. Daarom ga ik nu een paar vragen stellen, waarvan de antwoorden voor u belangrijk kunnen zijn. Door uzelf die vragen te stellen, heeft u een leidraad om uw probleem op te lossen.

• U schrijft dat u een vriend heeft. Ik neem aan dat hij de vader van uw dochter is. Hoe reageerde uw zoon op het samenwonen en op de geboorte van uw dochter?

• Is uw vader in hetzelfde jaar overleden als uw dochter werd geboren? Als dat zo is, dan lijkt mij dat naast alle vreugde ook heel verdrietig. Hoe heeft u daar zelf op gereageerd, en wat heeft uw zoon daarvan gemerkt?

• Heeft uw zoon nog (regelmatig) contact met zijn biologische vader? Hoe is dat contact?

• Hoe hecht was het contact tussen uw vader en uw zoon? Had uw vader ook een beetje de rol van vader voor uw zoon op zich genomen?

• Hoe is het contact van uw zoon met uw vriend?

Al met al kun je stellen dat uw zoon naast het gemis om zijn opa veel heeft meegemaakt, de afgelopen paar jaar.

Depressief

Ik denk dat uw zoon niet alleen verdrietig en boos is. Ik denk dat hij echt depressief is geworden, omdat hij niet goed heeft kunnen rouwen. Dat is niet verwonderlijk, want er is in korte tijd veel gebeurd in zijn leven.

Een depressie bij kinderen en jongeren verloopt anders dan bij volwassenen. (Ik gebruik de termen 'kind' en 'jongere' door elkaar want uw zoon is een zogenaamde pre-puber, oftewel een beetje kind en een beetje jongere tegelijk.)

Depressieve kinderen zijn somber, maar kunnen soms toch ook nog even lol maken. Daarom is een depressie bij kinderen/jongeren moeilijker te diagnostiseren dan bij volwassenen.

Kenmerken van een depressie bij kinderen en jongeren

• Je spreekt van een depressie bij kinderen wanneer de somberheidsklachten langer dan twee weken duren.

• De somberheid uit zich ook in gedragsproblemen. Met name jongens laten vooral negatief gedrag zien, zoals agressief gedrag, prikkelbaar gedrag en humeurig gedrag.

• Het kind voelt zich vaak waardeloos en is meer dan normaal bezig met de dood. Ook heeft het kind vaak een pessimistische kijk op het (eigen) leven.

• Vaak heeft het kind problemen met vriendschappen, omdat het zich terugtrekt of agressief gedrag vertoont.

• Vaak heeft het kind minder eetlust, slaapt het slecht en is het dus moe.

• Het kind kan zich moeilijk concentreren op school, gedraagt zich vervelend en vertoont slechte schoolprestaties.

U herkent vast veel van de bovenstaande symptomen bij uw zoon.

Ik zou u sterk aanraden om met uw zoon naar de huisarts te gaan. Een depressie moet behandeld worden, en gelukkig kán dat ook. Niet alleen volwassenen maar ook kinderen en jongeren reageren goed op zowel medicijnen (antidepressiva) als op therapie.

Ik wens u en uw zoon veel sterkte!